Czym są nadgodziny (Überstunden)?

O nadgodzinach mówimy wtedy, gdy pracownik pracuje dłużej niż ustawowo dopuszczalne 40 godzin tygodniowo lub dłużej niż 8 godzin normalnego dziennego czasu pracy.

Jednak uwaga – liczba tych godzin może być różnie podzielona lub nawet wydłużona.

Pieniądze czy czas wolny?

Główna reguła przewiduje zapłatę za przepracowane nadgodziny. Po uzgodnieniu pracownik może otrzymać w zamian czas wolny. Możliwe jest również rozwiązanie, które łączy obie te opcje.

Porozumienie w tej kwestii można zawrzeć ustnie lub pisemnie. Jeżeli jednak przez cały czas otrzymywałeś dodatkowe dni wolne za swoje nadgodziny, nie możesz bez wcześniejszych konsultacji z szefem nagle zażądać wypłaty pieniędzy.

W każdej sytuacji należy mieć na uwadze okres przedawnienia, który można znaleźć w umowie o pracę lub w zbiorowym układzie pracy. Ustalaj wszystko na piśmie, aby nie przepadło!

Ile pieniędzy dostanę za nadgodziny?

Pracownik powinien otrzymać dodatek w wysokości co najmniej 50 procent. Jeżeli ustalono czas wolny, jedna dodatkowa godzina pracy równa się 1,5 godziny czasu wolnego.

Wiele zbiorowych układów pracy ustala wyższe wynagrodzenie za pracę w nocy, w święta oraz niedziele.

Wypłacanie godzin 1:1 jest zabronione. Jeżeli podpisałeś taką regulację i tak możesz dochodzić swoich praw. Możesz również żądać zaległych pieniędzy lub czasu wolnego, o ile nie uległy przedawnieniu.

Granice nadgodzin

Dopuszczalne jest pięć nadgodzin tygodniowo przy szczególnym zapotrzebowaniu firmy. Dodatkowo prawo zezwala na kolejne 5. Ich łączna liczba nie może przekraczać 60 nadgodzin na rok, a pracownik nie może pracować jednego dnia dłużej niż 10 godzin.

Zbiorowe układy pracy mogą uzgodnić większą ilość nadgodzin. W razie jakichkolwiek wątpliwości warto zasięgnąć informacji w radzie zakładowej (Betriebsrat), związku zawodowym (Fachgewerkschaft) lub Izbie Pracowniczej (Arbeiterkammer).

Nadgodziny a ruchomy czas pracy (Gleitzeit)?

Ruchomy czas pracy nie przewiduje żadnych dodatków finansowych, ponieważ nie chodzi tutaj o nadgodziny lecz o normalny czas pracy.

Ryczałt za nadgodziny (Überstundenpauschale)

Ryczałt za nadgodziny powinien pokryć wartość przypadających średnio nadgodzin. Jeżeli w pewnym okresie czasu przepracowałeś więcej nadgodzin niż pokrywał ryczałt, należy Ci się za nie wynagrodzenie. Biorąc pod uwagę odwrotną sytuację – jeżeli nadgodzin było mniej – nikt nie może zmniejszyć Twojego ryczałtu. Ryczałt za nadgodziny jest częścią wynagrodzenia, którą pracodawca nie może dowolnie zwiększać lub zmniejszać.

Odmówić pracy po godzinach?

Jeżeli masz ważny powód, jak np. opieka nad dziećmi, termin u lekarza –  możesz odmówić i nie pracować po godzinach. Twoje interesy są ważniejsze niż interesy firmy. Nadgodziny powinny być wyjątkiem, a nie regułą. Poza tym pracodawca powinien Cię jak najszybciej poinformować o konieczności pracy po godzinach, a nie stawiać przed faktem dokonanym, kiedy Ty wybierasz się już do domu.

Warto notować swój czas pracy oraz wszystkie przerwy – tylko wtedy będziesz mieć kontrolę nad wynagrodzeniem za nadgodziny. W trudnych przypadkach taka dokumentacja może być ważnym dowodem rzeczowym.