Jak długo jesteśmy pracownikami, jest to sprawa prosta – pracodawca dba o wyliczenia składek i jest odpowiedzialny, aby składki te zostały przelane do odpowiednich instytucji, ale jak to wygląda, jeśli założymy własną firmę?

Na początek informacja podstawowa: jako pracodawca podczas naliczania wynagrodzeń jesteś zobowiązany do obliczenia, potrącenia i odprowadzenia składek na ubezpieczenie społeczne swoich pracowników. Ale również ty sam, jako przedsiębiorca, możesz być zobowiązany do przystąpienia do ustawowego systemu zabezpieczenia społecznego.

Ubezpieczenie zdrowotne i pielęgnacyjne

Zabezpieczenie społeczne to ustawowy system, w którym „ubezpieczone” są pewne sytuacje życiowego ryzyka. Składają się na nie: ubezpieczenie zdrowotne, tzw. ubezpieczenie pielęgnacyjne, ubezpieczenie na wypadek bezrobocia, ubezpieczenie emerytalne, ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków. System zabezpieczenia społecznego finansowany jest z obowiązkowych składek. Pracownicy i osoby uczące się zawodu zasadniczo objęci są obowiązkowymi składkami na wszystkie 5 typów ubezpieczeń. Oznacza to między innymi, że twój pracownik musi być członkiem powszechnej kasy chorych. Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego pracownika zmienia się dopiero w momencie, gdy jego dochód brutto przekracza pewną granicę. Wtedy może się on ubezpieczyć w prywatnej kasie ubezpieczenia zdrowotnego i pielęgnacyjnego. Pracownicy podlegający ubezpieczeniu w powszechnej kasie chorych automatycznie stają się członkami ustawowego ubezpieczenia pielęgnacyjnego.

Szczególnej uwagi wymagają pewne grupy pracowników

Odrębne uregulowania obowiązują między innymi w odniesieniu do osób pracujących na tzw. małym etacie (niem. Minijobber), praktykantów oraz studentów dorabiających sobie w okresie nauki.

Ubezpieczenie na wypadek bezrobocia

Obowiązkowemu ubezpieczeniu na wypadek bezrobocia podlegają z reguły wszyscy pracownicy oraz osoby uczące się zawodu. Odrębne zasady obowiązują jednak między innymi osoby zatrudnione na tzw. małym etacie, studentów, emerytów pobierających świadczenie po osiągnięciu właściwego wieku emerytalnego.

Uwaga: Emeryci jako szczególny przypadek

Zatrudniony w twojej firmie emeryt, który osiągnął właściwy wiek emerytalny, nie podlega już wprawdzie obowiązkowemu ubezpieczeniu na wypadek bezrobocia, jednak i tak jesteś zobowiązany do opłacania przypadającej za niego składki.

Ubezpieczenie emerytalno-rentowe

Ubezpieczeniem emerytalno-rentowym objęty jest każdy pracownik. Z opłacanych na nie składek finansowane są emerytury, renty chorobowe, renty rodzinne oraz świadczenia rehabilitacyjne. Obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu podlegają między innymi: pracownicy oraz osoby uczące się zawodu, osoby pobierające zasiłek dla bezrobotnych lub zasiłek chorobowy, pewne grupy osób pracujących na własny rachunek.

Ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków

Pracownicy i osoby uczące się zawodu ubezpieczone są w powszechnej kasie wypadkowej. Podmiotami powszechnej kasy wypadkowej są między innymi zrzeszenia zawodowe w poszczególnych branżach. Wypłacają one świadczenia w razie wypadków w pracy, wypadków w drodze do i z pracy oraz chorób zawodowych. Jako pracodawca jesteś zobligowany do zgłoszenia swojej firmy do właściwego podmiotu ubezpieczeń od następstw nieszczęśliwych wypadków.

Do systemu zabezpieczenia społecznego zaliczają się również składki gwarantujące pracodawcy zwrot części kosztów w przypadku pewnych zdarzeń losowych, oznaczane skrótami U1, U2 i U3. U1 to składka gwarantująca pracodawcy zwrot części kosztów wynagrodzenia za czas choroby pracownika, U2 obejmuje zwrot części kosztów wynagrodzenia w czasie ciąży i urlopu macierzyńskiego, z kolei U3 dotyczy subwencji wypłacanych pracownikom w razie niewypłacalności przedsiębiorstwa.

Składki 

Zasadniczo pracodawca oraz pracownik opłacają po połowie przypadających składek. Istnieją jednak pewne wyjątki.

Powszechna kasa chorych – ogólną składkę opłacają po połowie pracownik i pracodawca, z kolei tak zwaną składkę dodatkową pracownik opłaca już sam. Ubezpieczenie pielęgnacyjne – w Saksonii pracownik płaci większą część niż jego pracodawca. Koszty dodatkowej składki dla bezdzietnych ponosi już sam pracownik. Składki U1, U2, U3 są w całości opłacane przez pracodawcę. Kasa wypadkowa – składkę dla zrzeszenia zawodowego płaci wyłącznie pracodawca. Składki na ubezpieczenie społeczne obliczane są przez pracodawcę podczas naliczania wynagrodzeń, a następnie odprowadzane do kasy chorych danego pracownika.

Wyjątki:

Składki na ubezpieczenia społeczne osób zatrudnionych na tzw. małym etacie odprowadzane są bezpośrednio do Centrali ds. Minijob w Essen. Jeśli chodzi o osoby objęte prywatnym ubezpieczeniem zdrowotnym, wszystko zależy od poszczególnego przypadku. Składki obliczane są tutaj procentowo na podstawie wysokości wynagrodzenia brutto pracownika. Przykład: ubezpieczenie zdrowotne 14,6 procent + składka dodatkowa. Od 2015 roku podstawowa składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 14,6 procent wynagrodzenia brutto. Kwotę tę opłacają po połowie pracodawca i pracownik. Ustalona przez kasę chorych dodatkowa składka wynosi przeciętnie około 1,1 procent wynagrodzenia brutto, a jej koszty w całości ponosi pracownik. Wysokość składek ograniczona jest poprzez tzw. limity naliczania. Oznacza to w praktyce, że kwota, o jaką przekroczony został dany limit, nie podlega uwzględnieniu przy wyliczaniu składek.

Składkę dla zrzeszenia zawodowego opłaca pracodawca

Informację o konieczności odprowadzenia składki pracodawca otrzymuje od zrzeszenia zawodowego zwykle po upływie roku. Na jej wysokość mają wpływ następujące czynniki: łączna wysokość wynagrodzeń brutto wypłacanych pracownikom, ryzyko wypadku, odpowiednie dla danej branży, wydatki przypadające po stronie zrzeszenia zawodowego.

Ubezpieczenie społeczne – co powinny wiedzieć osoby pracujące na własny rachunek?

Jako osoba pracująca na własny rachunek możesz podlegać obowiązkowemu ubezpieczeniu od następstw nieszczęśliwych wypadków. Do tej grupy należą między innymi fizjoterapeuci i rolnicy. Pozostali mają możliwość przystąpienia do dobrowolnego ubezpieczenia. W celu sprawdzenia, czy jako przedsiębiorca podlegasz obowiązkowemu ubezpieczeniu lub z jakiej wysokości składką musisz liczyć się w przypadku dobrowolnego ubezpieczenia, należy zgłosić się do właściwego zrzeszenia zawodowego, którego członkiem jest twoja firma. Uwaga:

w przypadku tzw. fikcyjnego samozatrudnienia (pozornej działalności gospodarczej) w rzeczywistości mamy do czynienia ze stosunkiem pracy, w związku z czym fikcyjny „zleceniodawca” jako pracodawca będzie musiał odprowadzić składki na ubezpieczenie społeczne samodzielnie.

Ubezpieczenie zdrowotne, a osoby pracujące na własny rachunek

Każda osoba pracująca na własny rachunek musi posiadać ubezpieczenie zdrowotne. Można wybrać powszechną lub prywatną kasę chorych. Powszechna kasa chorych wylicza składki dobrowolnych członków na podstawie ich dochodów ewentualnie na podstawie ustalonego dochodu minimalnego oraz aktualnej wysokości składki. Jako członek powszechnej kasy chorych automatycznie stajesz się również członkiem tzw. kasy opiekuńczej (niem Pflegekasse). W przypadku prywatnych kas chorych na wysokość składki wpływ mają między innymi wiek, płeć, zakres ochrony ubezpieczeniowej oraz ewentualne wcześniejsze zachorowania.

Osoby zakładające własną firmę a ubezpieczenie na wypadek bezrobocia

Osoby rozpoczynające własną działalność gospodarczą, które wcześniej podlegały obowiązkowi ubezpieczenia, mogą dobrowolnie ubezpieczyć się na wypadek bezrobocia, jeśli tylko spełniają określone warunki. Dla pewnych grup zawodowych obowiązkowe jest ustawowe ubezpieczenie emerytalno-rentowe. Należą do nich między innymi: rzemieślnicy, którzy mogą wnioskować o zwolnienie z tego obowiązku po upływie 18-letniego okresu składkowego, a także personel opiekuńczy, osoby pracujące na własny rachunek, wykonujące długotrwale i w przeważającej mierze obowiązki na rzecz jednego zleceniodawcy i nieposiadające własnych pracowników. Pozostałe osoby pracujące na własny rachunek mogą dobrowolnie ubezpieczyć się w powszechnej kasie ubezpieczeń emerytalno-rentowych. W pewnym zakresie mogą również decydować, w jaki sposób będzie naliczana ich składka. Uwaga:jeśli prowadzisz działalność w ramach spółki z o.o., jako prezesa-udziałowca będą cię obowiązywały odrębne uregulowania w zakresie ubezpieczeń społecznych.

Ubezpieczenie emerytalno-rentowe – jaka składka będzie optymalna?

Jako podlegająca obligatoryjnemu ubezpieczeniu osoba pracująca na własny rachunek możesz dokonać wyboru, czy będziesz płacić połowę regularnej składki (jest to możliwe tylko przez pierwsze 3 lata własnej działalności), składkę w pełnej wysokości czy składkę o indywidualnie wyliczonej wysokości na podstawie przedłożonego przez ciebie zeznania podatkowego. Kwestia, jakiej wysokości składka byłaby najlepsza dla twojej późniejszej emerytury, jest uzależniona między innymi od twojego wieku i od tego, jak długo jako pracownik opłacałeś w przeszłości składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe.

W razie pytań zapraszamy na
www.smuda-consulting.com
lub telefonicznie
0048 / 77 403 24 26