W okresie letnim wielu uczniów i studentów korzysta z wolnego i decyduje się na dodatkową pracę. Tego powody mogą być różne – obowiązek odbycia praktyk, chęć zdobycia doświadczenia zawodowego lub dorobienia sobie na wymarzony samochód czy wakacje. Ze strony prawnej nie wszyscy są postrzegani w ten sam sposób.
Wolontariat ma charakter kształcenia. Obowiązek pracy nie istnieje, a taka osoby nie otrzymuje z reguły wynagrodzenia. Wolontariat nie jest obowiązkiem zawartym w planie nauczania studenta czy ucznia, ma on charakter dobrowolny. W przypadku obowiązkowych praktyk, ich odbycie jest konieczne i zawarte w planie nauczania. W takiej sytuacji najważniejszy jest cel kształcenia. Natomiast w przypadku pracy wakacyjnej najważniejszy jest zarobek.
Zasadniczo wolontariusze nie mają prawa do wynagrodzenia. Pracodawca może zapewnić takiej osobie kieszonkowe, lecz nie jest do tego zobowiązany. Ponieważ w przypadku wolontariatu nie ma obowiązku pracy, takie osoby nie mogą być związane instrukcjami. Oznacza to, że wolontariuszy nie można zaliczyć według prawa pracy do kategorii pracowników. W przypadku wolontariatu nie ma także prawa do urlopu.
W przypadku osoby odbywających praktyki zawodowe, prawna klasyfikacja jest nieco trudniejsza. Judykatura wymaga bowiem pełnego obrazu pozycji i funkcji w firmie. W zależności od tego, czy przeważa cel kształcenia i nauki czy wydajność pracy (z odpowiednimi zobowiązaniami pracownika i osobistymi zależnościami) rozdzielamy praktykę w rozumieniu wolontariatu i praktykę w rozumieniu pracy. Gdy przykładowo praktykant jest związany instrukcjami, zintegrowany w przedsiębiorstwo, musi dotrzymać zakładowego czasu pracy, a jego obowiązki są dostosowane do zakładowych potrzeb, można założyć, że mamy do czynienia ze stosunkiem pracy. W takiej sytuacji praktykant jest postrzegany jako pracownik i podlega pod odpowiednie regulacje prawa pracy i zbiorowego układu pracy. Z tego powodu może liczyć także na wynagrodzenie o minimalnej wysokości zawartej w zbiorowym układzie pracy.
Nie oznacza to jednak, że praktykantów, którzy nie są postrzegani jako pracownicy i wolontariusze nie obowiązują żadne regulacje w zakresie prawa pracy i prawa socjalnego. Zbiorowe układy pracy przewidują częściowo specjalne ustalenia dotyczące praktykantów i wolontariuszy. Szczególnie osoby odbywające praktyki obowiązkowe mają otrzymywać w większości przypadków takie samo wynagrodzenie, jak osoby uczące się zawodu w danym zakładzie. Wolontariuszy oraz osób odbywających obowiązkowe praktyki obowiązują regulacje z zakresu ochrony pracowników. Mimo iż wolontariusze nie otrzymują wynagrodzenia, są ubezpieczeni od następstw nieszczęśliwych wypadków. W tym celu muszą być zameldowani, a pracodawca musi opłacić składkę na ubezpieczenie.
W przeciwieństwie do wolontariatu i obowiązkowych praktyk w przypadku pracy wakacyjnej najważniejsza jest wydajność pracy oraz osiągnięcie zysku. Pracowników wakacyjnych postrzega się więc w rozumieniu prawa pracy jako pracowników. Są oni między innymi zobowiązani do osiągnięcia odpowiedniej wydajności pracy, wypełniania instrukcji pracodawcy i dotrzymywania czasu pracy. Pracownicy wakacyjni mają prawo do wynagrodzenia ustalonego na podstawie zbiorowego układu pracy, prawo do urlopu i prawo do dalszego wypłacania wynagrodzenia w sytuacji chorobowego.
Gdy dana osoba musi odbyć obowiązkowe praktyki i podpisała umowę o obowiązkowych praktykach (Pflichtpraktikumsvereinbarung), nie oznacza to automatycznie, że nie posiada statusu pracownika (Arbeitnehmereigenschaft). W zależności od oceny pojedynczej osoby, praktyka może zostać zakwalifikowana jako prawdziwy stosunek pracy lub nie.
