Pod pojęciem przyporządkowania należy rozumieć w tym przypadku kwestię, w którym kraju dana osoba podlegać będzie ubezpieczeniu społecznemu.Zmiany dotyczą osób, które są niesamodzielnie czynne zawodowo w wielu krajach u wielu pracodawców. Dotychczas podlegały one ubezpieczeniu społecznemu w kraju zamieszkania. Zgodnie z nowymi zasadami przyporządkowanie do ubezpieczenia społecznego w kraju zamieszkania będzie miało miejsce tylko wtedy, gdy wykonywana będzie tam znaczna część pracy zawodowej, tj. co najmniej 25%.

Wyjątki

W drodze wyjątku osoba będzie podlegała również ubezpieczeniu społecznemu w kraju zamieszkania, jeśli jest zatrudniona u wielu pracodawców, z których co najmniej dwóch ma swoją siedzibę w różnych innych państwach poza krajem zamieszkania pracownika. W przypadku wykonywania nieznacznej części pracy zawodowej w kraju zamieszkania u pracodawców mających siedzibę w dwóch państwach – z których jedno jest właśnie krajem zamieszkania – brana będzie pod uwagę siedziba pracodawcy znajdująca się poza państwem zamieszkania pracownika. Jeśli w sytuacji wykonywania nieznacznej części pracy zawodowej w kraju zamieszkania pracodawca ma swoją siedzibę tylko w jednym kraju, to właśnie w tym państwie osoba podlegać będzie ubezpieczeniu społecznemu.

Kogo nie dotyczą zmiany

Bez zmian pozostaną reguły przyporządkowania w przypadku, gdy osoba niesamodzielnie aktywna zawodowo zatrudniona jest wyłącznie u jednego pracodawcy. Jeśli dana osoba wykonuje pracę w swoim państwie zamieszkania, to właśnie w nim podlega ona ubezpieczeniu społecznemu, o ile wykonuje na jego terenie co najmniej 25% swojej pracy zawodowej. Z kolei jeśli pracownik wykonuje swoje obowiązki zawodowe w wielu krajach dla tego samego pracodawcy, a nie jest czynny zawodowo (lub ma to miejsce tylko w niewielkim stopniu) w swoim kraju zamieszkania, państwem właściwym w odniesieniu do ubezpieczeń społecznych będzie to, w którym dana firma ma swoją siedzibę.

Zasady przyporządkowania w zakresie ubezpieczenia społecznego – przegląd

Podsumowując, reguły przyporządkowania w przypadku niesamodzielnej aktywności zawodowej wyglądają następująco:

> Zatrudnienie u jednego pracodawcy – przy czym co najmniej 25% pracy zawodowej wykonywane jest w kraju zamieszkania – kraj zamieszkania

Przykład: Niemiec zamieszkały na terenie RFN pracuje dla swojego szwajcarskiego pracodawcy. 80% obowiązków wykonuje w Niemczech, a 20% w Szwajcarii. Przyporządkowanie: Niemcy.

> Zatrudnienie u jednego pracodawcy, przy czym mniej niż 25% pracy zawodowej wykonywane jest w kraju zamieszkania – siedziba pracodawcy

Przykład: Niemiec zamieszkały na terenie Niemiec pracuje dla swojego szwajcarskiego pracodawcy. 10% obowiązków wykonuje w Niemczech, a 90% w Szwajcarii. Przyporządkowanie: Szwajcaria.

> Zatrudnienie u wielu pracodawców, przy czym co najmniej 25% pracy zawodowej wykonywane jest w kraju zamieszkania – kraj zamieszkania

Przykład: Szwajcar zamieszkały na terenie Szwajcarii wykonuje 90% obowiązków zawodowych dla swojego szwajcarskiego pracodawcy oraz 10% obowiązków dla pracodawcy niemieckiego. Przyporządkowanie: Szwajcaria.

> Zatrudnienie u wielu pracodawców, przy czym mniej niż 25% pracy zawodowej wykonywane jest w kraju zamieszkania, a pracodawcy mają siedzibę tylko w jednym kraju – kraj będący siedzibą obu pracodawców

Przykład: Szwajcar zamieszkały na terenie Szwajcarii wykonuje w Niemczech 90% swoich obowiązków zawodowych dla jednego niemieckiego pracodawcy oraz pozostałe 10% dla innego niemieckiego pracodawcy, również na terenie Niemiec. Przyporządkowanie: Niemcy.

> Zatrudnienie u wielu pracodawców, przy czym mniej niż 25% pracy zawodowej wykonywane jest w kraju zamieszkania, a jeden z pracodawców ma siedzibę w kraju zamieszkania pracownika – kraj będący siedzibą pracodawcy, u którego wykonywana jest znaczna część obowiązków zawodowych

Przykład: Szwajcarka zamieszkała na terenie Szwajcarii wykonuje dla szwajcarskiego pracodawcy 10% swojej pracy zawodowej w Szwajcarii, a pozostałe 90% dla niemieckiego pracodawcy w Niemczech. Przyporządkowanie: Niemcy.

> Zatrudnienie u wielu pracodawców, przy czym mniej niż 25% pracy zawodowej wykonywane jest w kraju zamieszkania, a co najmniej dwóch pracodawców ma swoją siedzibę poza państwem zamieszkania pracownika – kraj zamieszkania

Przykład: Szwajcarka zamieszkała na terenie Szwajcarii wykonuje dla niemieckiego pracodawcy 10% swojej pracy zawodowej w Niemczech, a pozostałe 90% dla austriackiego pracodawcy w Austrii. Przyporządkowanie: Szwajcaria.

Port macierzysty

Członkowie załogi lotniczej i personelu pokładowego, wykonujący swoje obowiązki zawodowe związane z transportem lotniczym, zgodnie z nowymi regułami podlegają ubezpieczeniu społecznemu w państwie, w którym znajduje się ich tzw. port macierzysty.

Pod pojęciem portu macierzystego rozumiane jest miejsce, w którym członkowie załogi zazwyczaj rozpoczynają służbę lub serię okresów służby i w którym w zwykłych warunkach operator nie odpowiada za zakwaterowanie danego członka załogi. Słowa „siedziba” lub „miejsce zamieszkania” odnoszą się do statutowej siedziby lub filii, w której podejmowane są kluczowe decyzje dotyczące przedsiębiorstwa oraz gdzie znajduje się jego centralny ośrodek administracji. W nowych zasadach jasno określono również, że marginalne czynności zawodowe (poniżej 5%) nie będą uwzględniane podczas przyporządkowania do ubezpieczenia społecznego (artykuł 14 ust. 5b rozporządzenia WE nr 987/2009). W odniesieniu do czynności zawodowych wykonywanych w Szwajcarii należy jednak pamiętać, że kierowanie przedsiębiorstwem z siedzibą na terenie Szwajcarii samo przez się nie może być rozumiane jako czynność marginalna.

Wnioski

W związku z powyższym wraz z wejściem w życie rozporządzenia UE nr 465/2012 nie uległa złagodzeniu sytuacja niemieckich rad nadzorczych w szwajcarskich spółkach akcyjnych (tudzież niemieckich prezesów spółek w szwajcarskich spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością). Osoby, które przykładowo prowadzą w Niemczech samodzielną działalność gospodarczą, a są niesamodzielnie aktywne zawodowo w Szwajcarii, w dalszym ciągu podlegają szwajcarskiemu ubezpieczeniu społecznemu ze swoimi dochodami z działalności zarobkowej w Niemczech i Szwajcarii. Dotyczy to przede wszystkim osób, które są zwolnione w Niemczech z ustawowego obowiązku ubezpieczenia emerytalnego (np. jako prezesi zarządu niemieckiej spółki z o.o. lub członkowie zarządu niemieckiej spółki akcyjnej) i podejmują na terenie Szwajcarii niesamodzielną działalność zarobkową (np. jako członek rady nadzorczej w szwajcarskiej spółce akcyjnej lub prezes zarządu w szwajcarskiej spółce z o.o.). Stanowi to znaczne obciążenie finansowe dla tego kręgu osób, zwłaszcza że miejsce stałego zamieszkania i procentowy udział osiąganych w Szwajcarii dochodów nie odgrywają tu jakiejkolwiek roli. Opisane wyżej uregulowanie ma zastosowanie nawet wtedy, gdy dana osoba nie otrzymuje wynagrodzenia w związku ze swoją pracą zawodową na terenie Szwajcarii.

Zwrócić uwagę na okres przejściowy!

W związku ze zmianami reguł przyporządkowania do ubezpieczenia społecznego obowiązuje 10-letni okres przejściowy. Oznacza to, że w przypadku osoby, która została odpowiednio przydzielona do ubezpieczenia społecznego przed 1 stycznia 2015, przyporządkowanie to może obowiązywać przez okres maksymalnie kolejnych 10 lat, o ile oczywiście wcześniej nie ulegnie zmianie warunkujący je stan faktyczny. Zainteresowana osoba może również złożyć wniosek o to, by nie obejmował jej ww. okres przejściowy.