Adwent w Austrii to nie tylko radosny czas oczekiwania na święta oraz uroczystość św. Mikołaja. W tradycji ludowej tego kraju istnieje jeden zwyczaj i jedna postać, która wzbudza strach zamiast radości.
Krampus to w folklorze alpejskim demoniczna postać z rogami i racicami, która w przeciwieństwie do dobrego św. Mikołaja (który nagradza) straszy i karze niegrzeczne dzieci. Dziś Krampus to tak ważna postać w kulturze austriackiej, że organizowane są nawet specjalne parady, czyli tzw. Krampusläufe.
Skąd wywodzi się jednak ta futrzana postać? I czy naprawdę jest się czego bać? W tym artykule dowiesz się wszystkiego o austriackim Krampusie.
Kim jest Krampus? Legenda i pochodzenie
Krampus to dziś zły towarzysz św. Mikołaja. Jego postać nie wywodzi się jednak z chrześcijaństwa, a prawdopodobnie z tradycji pogańskiej. Dopiero od około XVI-XIX wieku postacie te odwiedzają dzieci razem, gdy tradycja Krampusa została wchłonięta przez chrześcijaństwo. Sama postać wywodzi się z regionów alemańsko-protestanckich, terenów ówczesnej Monarchii Habsburgów. Według legend w okresie zimowym zło i sam diabeł są wyjątkowo silne, dzięki czemu postać pokazywała się ludziom i zabierała dusze tych grzesznych ze sobą.
Należy pamiętać, że Krampus nie jest diabłem w sensie biblijnym, a jedynie strasznym towarzyszem Mikołaja, który jasno pokazuje granicę między dobrem a złem. Dziś spotkać go można nie tylko w Austrii, lecz także w Bawarii i Górnym Palatynacie. Krampusa znają także mieszkańcy Węgier, Słowenii, Czech, Północnych Włoch oraz Tyrolu Południowego.
Jak wygląda Krampus i kiedy przychodzi?
Krampus jest postacią jednoznacznie złą i wywołującą strach, dlatego także jego wygląd jest przerażający. Posiada grube futro, rogi, długi język i przerażającą maskę. W ręce niesie ze sobą rózgę, a na plecach ma tzw. Butte, gdzie zamyka niegrzeczne dzieci. Na jego szyi zwisają łańcuchy i dzwony, którymi głośno dzwoni, gdy nadchodzi.
Według tradycji przychodzi 5 grudnia w noc Krampusa, czyli Krampusnacht, a św. Mikołaj 6 grudnia, lecz często można spotkać obydwie postacie razem.
Czym jest Krampuslauf? (Biegi Krampusów)
Krampuslauf to straszna parada Krampusów, która może mocno wystraszyć bardziej strachliwe dzieci. Krampus na paradę nie przychodzi bowiem sam, lecz z całą zgrają przebierańców. Masa diabelskich postaci maszeruje przez wsie i miasta, robiąc ogromny hałas.
Te widowiskowe parady wypełnione są głośną muzyką, dymem, ogniem i dźwiękami brzęczących dzwonków Krampusów. Ci z kolei chętnie zaczepiają widzów parady, zabierają im czapki czy szturchają rózgami. To z pewnością niecodzienne wydarzenie, lecz nie dla osób o słabych nerwach.
Kalendarz Krampusów 2025 – kiedy i gdzie jechać?
Sezon na parady Krampusowe rozpoczyna się już w listopadzie. 5 grudnia, w dniu Krampusa ten odwiedza bowiem najczęściej domy dzieci lub przechadza się w małych grupkach po ulicach miast i wsi. Może przychodzić do najmłodszych także razem z Mikołajem 6 grudnia. Wielkie parady mają miejsce najczęściej w weekendy.
Lista najlepszych Krampusläufe:
- Altaussee: W miejscowości zwanej domem Krampusa obchody odbywają się 5 grudnia.
- St. Johann im Pongau: To jedna z największych parad Krampusów w landzie Salzburg. Odbywa się 6 grudnia.
- Schladming: Jeden z największych i najbardziej dzikich biegów w Alpach. Odbył się 22 listopada.
- Salzburg: Historyczne, klimatyczne parady na starym mieście odbywające się w ramach jarmarku bożonarodzeniowego.
- Klagenfurt: Największy pochód Krampusów w Austrii. W 2025 roku odbył się 22 listopada.
Tradycyjne Krampusläufe można spotkać w wielu zakątkach Austrii. Warto więc skorzystać z okazji i odwiedzić jeden z nich.
Krampus a Perchten – czy to to samo?
Krampus to nie jedyna straszna postać krążąca po Austrii w okresie świątecznym. W niektórych regionach istnieje także tradycja tzw. Perchten, które dzielą się na dwie postacie:
- Schönperchten, który reprezentuje dobro,
- Schiachperchten, który reprezentuje zło.
To właśnie Schiachperchten często mylony jest z Krampusem. W wielu aspektach postacie te są sobie bowiem podobne, szczególnie dla turystów nieznających tradycji austriackich. Jak ich więc rozróżnić?
Tabela porównująca Krampusa i Schiachperchten
| Cecha | Krampus | Perchten (Schiachperchten) |
| Kiedy przychodzi? | 5 grudnia (Adwent) | Między Bożym Narodzeniem a Świętem Trzech Króli |
| Towarzysz | Św. Mikołaj | Schönperchten |
| Cel | Karać niegrzeczne dzieci | Wypędzać zimę, przynosić płodność i szczęście |
| Wygląd | Często jeden róg, łańcuchy | Często wiele rogów (nawet 4-6), końskie ogony |
Czy Krampuslauf jest bezpieczny? Porady dla Polaków
Zasadniczo tak, Krampuslauf jest bezpieczny. Nie jest to jednak zwykła parada, należy przygotować się więc na zaczepki Krampusów, a nawet lekkie uderzenia rózgą. Kto nie ma ochoty na interakcje z postaciami, powinien unikać stania w pierwszych rzędach.
Dla małych dzieci widok grupy przerażających postaci może być bardzo straszny. Warto zastanowić się więc, czy dziecko jest w odpowiednim wieku. Istnieją parady oznaczone jako przyjazne rodzinom.
Na niektórych wydarzeniach można spotkać także strefy wolne od Krampusów, które zapewnią najmłodszym nieco spokoju.
Słowniczek pojęć związanych z Krampusem
- Die Rute: Rózga Krampusa
- Die Larve: Drewniana maska Krampusa (bardzo ciężka i drogocenna)
- Krampusnacht: Noc z 5 na 6 grudnia
- Nikolo: Austriackie określenie na św. Mikołaja
- Krampuslauf: Bieg Krampusów
- Die Butte: Kosz/worek, który Krampus nosi na plecach i porywa do niego niegrzeczne dzieci
FAQ – Najczęściej zadawane pytania
Czy Krampus porywa dzieci do worka?
Według starych legend tak, Krampus porywa dzieci do worka. W rzeczywistości to tylko element strasznej historii.
Ile kosztuje strój Krampusa?
Przebieranie się za austriacką postać to droga pasja. Ręcznie rzeźbiona maska i strój z naturalnego futra to koszt od 1500 do nawet 3000 Euro.
Jak się mówi „Wesołych Świąt” do Krampusa?
Zamiast życzyć Krampusowi wesołych świąt, lepiej uciekać! Kto czuje się jednak odważnym, może zawołać „Glück Auf” w kontekście pozdrowienia.
Tradycja Krampusa i Krampuslauf jest wyjątkowa. Kto przebywa więc w Austrii w okresie świątecznym, powinien obowiązkowo przeżyć to niecodzienne wydarzenie.
A może byłeś już na biegu Krampusów? Masz zdjęcie z siniakiem od rózgi? Pochwal się w komentarzu!
Źródło: wikipedia, viki, t-online, bergwelten
