Kto ma prawo do pobierania pomocy społecznej w Szwajcarii?

Gdy mieszkaniec Szwajcarii nie ma środków finansowych na godne życie, pomoc społeczna zapewnia odpowiednią pomoc. Kto znajduje się bowiem w trudnej sytuacji i nie ma możliwości jej poprawienia, ma prawo do otrzymania państwowej pomocy. Aktualnie ponad 27 tys. mieszkańców kraju  korzysta z wsparcia.

Kto może jednak sobie pomóc, musi to zrobić i zapewnić utrzymanie z posiadanego majątku. Dopiero gdy tych funduszy zabraknie, osoba ma prawo do otrzymania pomocy społecznej, czyli Sozialhilfe. W wielu kantonach granica własnego majątku wynosi 4 tys. CHF, w niektórych jest jednak niższa. Sozialhilfe jest ostatnią deską ratunku. Kto jednak ma prawo do otrzymania wynagrodzenia, zasiłku dla bezrobotnych (niem. Arbeitslosengeld), emerytury AHV lub IV, alimentów lub stypendiów, musi najpierw postarać się, by otrzymać to wsparcie.

Jednak nie wszystkie osoby mieszkające w Szwajcarii mają prawo do wsparcia finansowego. Turyści, osoby, których wniosek o azyl został oddalony oraz obcokrajowcy bez stałego miejsca zamieszkania w Szwajcarii, nie mogą otrzymać pomocy społecznej. Jeśli znajdą się w trudnej sytuacji mogą otrzymać jedynie świadczenie Nothilfe, które jest znacząco mniejsze od Sozialhilfe.

Na co można otrzymać pomoc społeczną w Szwajcarii?

Grundbedarf

Pieniądze na zapotrzebowanie podstawowe mają pokryć koszty utrzymania (niem. Lebensunterhalt). Ich wysokość jest zależna od kantonu. Zasadniczo kwota ta obejmuje wydatki na artykuły spożywcze, napoje, ubrania, buty, małe artykuły gospodarstwa domowego, gazety i książki. Poza tym Grundbedarf ma pokryć rachunki za telefon, abonament radiowo-telewizyjny, wizyty u fryzjera i bilety środków transportu publicznego. Jedynie w kantonach Argowia i Solura prywatne ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej (niem. Privathaftpflichtversicherung) i ubezpieczenie wyposażenia domu (niem. Hausratversicherung) muszą zostać pokryte z kwoty na Grundbedarf.

Wysokość świadczenia jest różna w zależności od kantonu. Wiele z nich kieruje się jednak obliczeniami stworzonymi przez SKOS (Schweizerische Konferenz für Sozialhilfe), które wynoszą:

• 997 CHF dla 1 osoby,
• 1.525 CHF dla dwuosobowych gospodarstw domowych,
• 1.853 CHF dla trzyosobowych gospodarstw domowych,
• 2.134 CHF dla czteroosobowych gospodarstw domowych,
• 2.413 CHF dla pięcioosobowych gospodarstw domowych,
• +202 CHF za każdego kolejnego mieszkańca gospodarstwa domowego.

Wohnkosten

Pomoc społeczna przejmuje opłaty czynszowe i dodatkowe koszty o zgodnej z miejscowym zwyczajem wysokości lub cenie. Granica płatności za opłaty mieszkaniowe jest uzależniona od zamieszkiwanej gminy. Jeśli ktoś mieszka w zbyt drogim mieszkaniu, urząd może zażądać przeprowadzki do tańszego lokum.

Osoby pobierające pomoc społeczną nie mają prawa do zatrzymania domu lub mieszkania własnościowego. Jeśli życie we własnych czterech kątach jest jednak tanie, sprzedaż jest bardzo często nieopłacalna. Urząd Sozialamt może wtedy zezwolić na zatrzymanie nieruchomości.

Medyczne zapotrzebowanie podstawowe

Medizinische Grundversorgung zapewnia pokrycie składek na ubezpieczenie zdrowotne i udziału własnego, oraz umożliwia pójście do dentysty na niezbędną wizytę. Jako takie uznawane są roczne kontrole zębów oraz proste, stosowne zabiegi prostetyczne i higieniczne. Korony zębowe i mostki należy opłacić z własnej kieszeni.

Zasadniczo obowiązuje zasada, że osoby obierające pomoc społeczną, nie muszą opłacać kosztów medycznych.

Czy istnieją świadczenia dodatkowe?

Świadczenia zależne od sytuacji

Zapotrzebowanie podstawowe musi pokryć ogólne koszty utrzymania. Jeśli pojawią się jednak wyjątkowe wydatki, które są konieczne, pomoc społeczna przejmuje te koszty. To mogą być przykładowo:

• Koszty związane z przejściem choroby, niepełnosprawnością, jak aparaty słuchowe czy koszty transportu,
• Koszty związane z pracą zawodową, jak za dojazd do pracy, ubranie robocze czy wyżywienie na podróży służbowej,
• Koszty związane z integracją i opieką dzieci i młodzieży, jak za żłobek czy grupę zabawową,
• Koszty, które powstają w związku z przeprowadzką do innej gminy.

Einkommensfreibetrag

By praca zarobkowa była opłacalna, wszystkie kantony poza Tessynem zezwalają na tzw. Einkommensfreibetrag. Jest to kwota dodatkowa, którą otrzymują osoby pobierające pomoc społeczną i jednocześnie pracujące zawodowo. Jej wysokość jest zależna od kantonu i stosunku zatrudnienia.

Czy pieniądze otrzymane od pomocy społecznej trzeba oddać?

Zasadniczo pieniądze otrzymane z pomocy społecznej, poza składkami na ubezpieczenie społeczne, należy zwrócić. Zależnie od kantonu mogą obowiązywać jednak różne rozwiązania. Przykładowo w Bazylei-Mieście, Genewie, Jurze, Neuchâtel, Szafuzie i Vaud pieniądze należy oddać tylko w sytuacji wyjątkowego wzbogacenia, przykładowo poprzez otrzymanie spadku czy wygranej w lotto. W innych kantonach możliwe jest oddanie kwoty po znalezieniu zatrudnienia. Bezprawnie pobierane świadczenia należy oddać we wszystkich kantonach.