Zwolnienia i wypowiedzenia umowy mają miejsce w praktycznie każdej firmie. Co jednak, gdy pracodawca zrobi to niespodziewanie? Często od razu blokowany jest dostęp do kont firmowych, telefon firmowy zostaje skonfiskowany, a pracownik jest wyprowadzany przez ochronę. Czy pracodawca ma do tego prawo?
Pracodawca ma dwie możliwości zakończenia stosunku pracy: zwolnienie (Entlassung) i wypowiedzenie umowy o pracę (Kündigung). Zwolnienie uważa się za natychmiastowe (bezterminowe) rozwiązanie stosunku pracy poprzez pracodawcę. Te jest zgodne z prawem tylko wtedy, gdy mamy do czynienia z poważnym uszczerbkiem lub zaniedbaniem, które da się udowodnić. Jeśli takowe jest, zwolnienie może nastąpić ustnie lub pisemnie i nie może zostać cofnięte przez pracodawcę. Powody zwolnienia pracowników umysłowych są według paragrafu 27 ustawy o pracownikach umysłowych (Angestelltengesetz) jedynie przykładowe. Natomiast w przypadku pracowników fizycznych powody są regulowane przez ustawę o prowadzeniu działalności gospodarczej (Gewerbeordnung 1859). W przypadku każdego powodu zwolnienia decydujące jest poważne zaniedbanie oraz zachowanie pracownika, które powoduje, że dalsze zatrudnienie jest według pracodawcy niedopuszczalne.
Wypowiedzenie umowy pracownikowi może odbyć się pisemnie lub ustnie. Należy dotrzymać jednak okresu wypowiedzenia, który obowiązuje od momentu poinformowania zatrudnionego o zakończeniu stosunku pracy do jego rzeczywistego zakończenia. W przypadku pracowników umysłowych i fizycznych obowiązują różne terminy i okresy wypowiedzenia. Także pracownik ma prawo wypowiedzieć umowę pracodawcy. Taka sytuacja zachodzi, gdy dotrzymane są okresy wypowiedzenia, a przełożony otrzymał odpowiednią informację. Pracodawca i pracownik mogą także dojść do porozumienia i rozwiązać umowę o pracę za porozumieniem stron.
Jeśli zwolnienie lub wypowiedzenie umowy było niezgodne z prawem, pracownik może je podważyć, szczególnie gdy było umotywowane np. niepełnosprawnością, dyskryminacją, ciążą, urlopem rodzicielskim czy działaniem w związku zawodowym. Zwolnienie lub wypowiedzenie umowy można podważyć ze względu na sytuację socjalną (Sozialwidrigkeit). Taka ma miejsce, gdy można założyć, że pracownik nie znajdzie w krótkim czasie takiej samej pracy, która zapewni mu podobne zarobki. Wtedy zostaje sprowadzony rzeczoznawca, który ocenia wykształcenie, doświadczenie i szanse zatrudnienia zwolnionej osoby. Jeśli rzeczoznawca uzna, że zwolnienie lub wypowiedzenie umowy było sprzeczne socjalnie, sprawę przejmuje odpowiedni sąd. Jeśli ten uzna zwolnienie lub wypowiedzenie umowy za niezgodne z prawem, pracodawca jest zmuszony do podania powodów zakończenia stosunku pracy. Jeśli sąd przyzna rację zwolnionemu, ten otrzyma odszkodowanie.
By zwolnienie lub wypowiedzenie umowy było zgodne z prawem, należy zasadniczo poinformować o nim radę zakładową jeszcze przed zakończeniem stosunku z pracownikiem.
