Czy wiesz, że 98% wszystkich pracowników w Austrii jest objętych zbiorowymi układami pracy? Tak zawrotna liczba czyni alpejski kraj światowym liderem w tym zestawieniu. Ale w jaki sposób negocjowany jest zbiorowy układ pracy w Austrii? Czy możesz go sobie wybrać? Jaka jest różnica między wynagrodzeniem wynikającym ze zbiorowego układu pracy a rzeczywistym wynagrodzeniem? I co się stanie, jeśli negocjacje nie przyniosą rezultatu?

Co to jest zbiorowy układ pracy i co reguluje Kollektivvertrag w Austrii?

Zbiorowy układ pracy (KV) to umowa, którą związek zawodowy negocjuje corocznie z pracodawcą (Izbą Handlową lub stowarzyszeniem pracodawców) dla wszystkich pracowników w określonej branży.  Austriackie związki zawodowe zawierają ponad 450 układów zbiorowych każdego roku.

Zbiorowy układ pracy reguluje:

• Normalny tygodniowy i dzienny czas pracy;
• Nadgodziny i ich rekompensatę, a także dodatki za pracę w weekendy lub święta państwowe;
• Zaszeregowanie i awans w systemie wynagrodzeń, płacę minimalną w branży;
• Premie wakacyjne i świąteczne;
• Rekompensaty za wydatki, dodatki, premie.

Jaka jest różnica między umową o pracę a Kollektivvertrag, czyli układem zbiorowym w Austrii?

Kollektivvertrag określa w Austrii zasady dla całego sektora zawodowego. Umowa o pracę jest natomiast umową indywidualną, która dotyczy wyłącznie Ciebie jako pracownika. 

Oznacza to, że istnieją zasadniczo pewne indywidualne warunki pracy dla danego pracownika i są one uzgadniane z nim osobiście. Zasada jest jednak taka, że umowa o pracę nie może nigdy zawierać gorszych warunków, niż te wynikające ze zbiorowego układu pracy.

Po co są zbiorowe układy pracy w Austrii?

Tylko układy zbiorowe zapewniają wyższe płace i uczciwe warunki pracy dla wszystkich.

W Austrii nie ma ustawowych podwyżek wynagrodzeń. Dotyczy to również premii wakacyjnych i świątecznych. Związki zawodowe walczą o to wszystko w corocznych negocjacjach.

Jeśli chodzi o godziny pracy, prawo określa jedynie ramy, ale tylko częściowo reguluje, na przykład, jakie premie pracownik otrzymuje za pracę zmianową, pracę w dni świąteczne, nadgodziny lub dodatkową pracę.  

Kto negocjuje układ zbiorowy w Austrii?

W Austrii są to przedstawiciele pracodawców i pracowników. Po stronie pracowników przy stole negocjacyjnym zasiadają członkowie rady zakładowej i związkowcy z danej branży.

Strona pracodawców wysyła przedsiębiorców lub menedżerów z firm, których dotyczą zmiany oraz przedstawicieli Izby Handlowej.

Przedsiębiorstwo nie może sobie wybrać układu zbiorowego. Istnieją jasne regulacje prawne określające, który układ zbiorowy ma zastosowanie dla danej firmy. 

Jakie są żądania w negocjacjach zbiorowych?

Kluczową kwestią jest zwiększenie wynagrodzeń pracowników w celu zrekompensowania im inflacji i wzrostu wydajności w firmach. Z reguły przedstawiciele pracowników żądają wzrostu płac lub wynagrodzeń w ramach układu zbiorowego pracy oraz rzeczywistych płac lub wynagrodzeń. Negocjowane są jednak również tzw. regulacje ramowe – np. wynagrodzenie za nadgodziny, skrócone godziny pracy, dodatkowe dni wolne itp.

W jaki sposób ustalane są żądania do negocjacji?

Tak zwane analizy branżowe, które zawierają listę obrotów i zysków firm, są podstawą podwyżek, których domagają się związki zawodowe. Rady zakładowe przedkładają również propozycje ulepszeń przepisów ramowych. Zwyczajowo negocjacje zbiorowych układów pracy to często trudne rozmowy i próby dojścia do kompromisu, a nie tylko koncert życzeń jednej lub drugiej strony. 

Co jest wykorzystywane jako podstawa negocjacji?

Negocjacje nie opierają się na możliwej przyszłości, ale na wiarygodnych danych, które uwzględniają trendy cenowe w ciągu ostatnich dwunastu miesięcy. Służy do tego formuła Benya, czyli: Wzrost płac = inflacja + średniookresowy ogólny wzrost produktywności gospodarczej.

Ta formuła, która sięga czasów byłego przewodniczącego ÖGB (Österreichischer Gewerkschaftsbund – Austriacka Federacja Związków Zawodowych), Antona Benyi, jest również najlepszym dowodem na to, że spirala płacowo-cenowa, na którą niektórzy chętnie się powołują, nie istnieje. To płace podążają za cenami, a nie odwrotnie. Jeśli inflacja jest bardzo wysoka, wszelkie rzeczywiste spadki wynagrodzeń zostaną zrekompensowane w kolejnych negocjacjach układów zbiorowych pracy.

Jak długo trwają negocjacje układów zbiorowych pracy w Austrii?

Tego nie można powiedzieć z góry. Zależy to od przedmiotu negocjacji, składu zespołów negocjacyjnych, warunków ekonomicznych w sektorze i wysuwanych żądań. 

Jedno jest jednak pewne: im więcej pracowników w danej branży należy do związków zawodowych, tym lepsze są wyniki negocjacji. Jeśli te nie przynoszą żadnych rezultatów, rada zakładowa często zwołuje spotkania robocze. Jeśli nie da się osiągnąć kompromisu, organizowane są również strajki. Są one jednak ostatecznością, jeśli chodzi o egzekwowanie żądań pracowników.

Czy kwoty podane w zbiorowym układzie pracy są kwotami brutto, czy netto?

Zasadniczo wynagrodzenia określone w układach zbiorowych – o ile nie określono inaczej – są kwotami brutto, tj. kwotami przed odliczeniem podatków i składek na ubezpieczenie społeczne. To, co faktycznie trafia na konto pracownika, to wynagrodzenie netto.

Ile można zarobić dzięki układowi zbiorowemu?

To zależy od wykonywanej przez Ciebie pracy lub branży w której jesteś zatrudniony. Zbiorowe układy pracy regulują jednak minimalne płace i wynagrodzenia w danej branży. Związek zawodowy negocjuje coroczne podwyżki płac lub wyższe płace minimalne. 

Jaka jest różnica między wynagrodzeniem KV a rzeczywistym wynagrodzeniem?

Płace i wynagrodzenia KV są takie same jak minimalne płace i wynagrodzenia określone w odpowiednim zbiorowym układzie pracy (niem. Kollektivvertrag), który związki zawodowe negocjują z pracodawcami. Jest to minimum, które pracodawca musi zapłacić w zależności od zbiorowego układu pracy, którym on sam lub pracownik jest objęty.

Jeśli uzgodniona płaca lub wynagrodzenie jest wyższe niż określone w układzie zbiorowym, ta uzgodniona płatność nazywana jest rzeczywistą płacą lub wynagrodzeniem. 

Nadpłata stanowi różnicę między rzeczywistym wynagrodzeniem a wynagrodzeniem ustalonym w zbiorowym układzie pracy.

W przypadku podwyżek płac i wynagrodzeń uzgodnionych w ramach negocjacji zbiorowych między związkami zawodowymi a organizacjami pracodawców, zawsze uzgadnia się, czy i w jakim stopniu rzeczywiste płace i wynagrodzenia zostaną podwyższone oprócz płac i wynagrodzeń uzgodnionych w układzie zbiorowym.

Gdzie można znaleźć zbiorowy układ pracy, którym jest się objętym?  

Zgodnie z prawem aktualny zbiorowy układ pracy musi być dostępny do wglądu w każdej firmie. Informację o tym, gdzie w firmie znajdziesz swój Kollektivvertrag, znajduje się w wymaganej prawem umowie o pracę. Znajduje się tam również informacja o tym, który układ zbiorowy ma zastosowanie.

Jednak niektóre branże nie są objęte zbiorowym układem pracy. Należą do nich m.in. wypożyczalnie samochodów, centra fitness, kluby i fundusze, chyba że należą do stowarzyszenia pracodawców, które zawarło układ zbiorowy. 

Który zbiorowy układ pracy obowiązuje dla danego pracownika w Austrii?

To zależy od branży, w której pracuje. Decydującym czynnikiem jest to, który zbiorowy układ pracy ma zastosowanie do pracodawcy. Informacje o tym, znajdziesz w umowie o pracę.

Pracodawcy grożą wyrejestrowaniem pracowników z ÖGK (Österreichische Gesundheitskasse) na czas trwania strajku – czy jest to dozwolone?

Takie zapowiedzi służą zastraszaniu pracowników. Jeśli pracodawcy faktycznie wyrejestrują swoich pracowników z kasy chorych, to będą oni nadal uprawnieni do sześciotygodniowych świadczeń rzeczowych wynikających z ubezpieczenia zdrowotnego (= leczenie). Prawo do zasiłku chorobowego w przypadku nowych zachorowań przysługuje przez trzy tygodnie.

Czy pracodawca może dać wypowiedzenie lub zwolnić pracownika podczas strajku?

Wypowiedzenie lub zwolnienie z powodu udziału w strajku jest niezgodne z prawem i musi zostać ostatecznie anulowane przez pracodawcę. Jeśli tak się stanie, pracownik powinien skontaktować się ze związkiem zawodowym.

Czy za czas strajku przysługuje wynagrodzenie?

Zasadniczo tak. Pracodawca nie musi Ci wypłacać wynagrodzenia za czas strajku. ALE: Związki zawodowe starają się uzyskać ciągłość wypłaty wynagrodzenia podczas negocjacji. 

Jeśli to się nie uda, członkowie związku otrzymują finansowe wsparcie strajkowe. Wsparcie strajkowe zależy od długości członkostwa, odpowiedniego wynagrodzenia brutto, indywidualnych tygodniowych godzin pracy i liczby godzin strajku. Wszyscy członkowie związku zawodowego otrzymują wsparcie, w tym ci, którzy dołączają do związku w trakcie strajku.

Czy pracownicy pracowników tymczasowych (Leiharbeiter) mogą dołączyć do strajku?

Dostarczanie siły roboczej do firm biorących udział w strajku jest zabronione. W duchu solidarności pracownicy tymczasowi (niem. Leiharbeiter) mogą również przyłączyć się do strajków w firmach. Jest to możliwe pod warunkiem, że nie zostaną oni odwołani przez swojego pracodawcę, czyli agencję pracy tymczasowej.

Czy można strajkować podczas pracy w domu lub kiedy przebywa się w delegacji?

Tak, prawo do przerwania pracy podczas strajku nie zależy od konkretnego miejsca pracy. W takim przypadku pracownicy muszą jednak poinformować pracodawcę, że biorą udział w strajku.