Czym jest Arbeitsvertrag?

Arbeitsvertrag to umowa zawierana między pracodawcą i pracownikiem, z której wynikają różne obowiązki. Zobowiązuje ona zatrudnionego do wykonywania pracy w zamian za wcześniej ustalone wynagrodzenie otrzymywane od pracodawcy. Poza tym w umowie o pracę można znaleźć także różne obowiązki poboczne, jak i informacje co do długości obowiązywania stosunku pracy, urlopu, zakończenia stosunku pracy itd.

Różnica między Dienstvertrag a Arbeitsvertrag

W Austrii Dienstvertrag (umowa o wykonanie określonej pracy) i Arbeitsvertrag to dwa pojęcia używane jako synonimy. Prawnym wyrażeniem jest Arbeitsvertrag.

Różnica między Dienstzettel a Arbeitsvertrag

W dokumencie Dienstzettel można znaleźć prawa i obowiązki ustalone w umowie o pracę. Jeśli zawarty został ustny Arbeitsvertrag, pracownik ma prawo do otrzymania dokumentu Dienstzettel.

Czego nie może zabraknąć w umowie o pracę?

Pisemna umowa o pracę jest w Austrii normą. Jeśli została zawarta ustnie, pracownik ma prawo do dokumentu Dienstzettel, w którym zawarte są prawa i obowiązki. Informacje w Dienstzettel muszą odpowiadać informacjom zawartm w umowie o pracę. Głównym obowiązkiem pracownika jest wykonanie pracy, a pracodawcy zapewnienie wynagrodzenia. Ta osobista i gospodarcza zależność między obiema stronami poprzez włączenie w organizację przedsiębiorstwa jest przedmiotem umowy.

Na co należy uważać?

W umowie o pracę lub Dienstzettel, które musi otrzymać pracownik bezpośrednio po rozpoczęciu pracy, muszą znajdować się następujące informacje:

• Strony umowy: Imię i adres pracownika i pracodawcy,
• Ramy czasowe: Data rozpoczęcia stosunku pracy, ewentualny okres próbny, ewentualne ograniczenie czasowe obowiązywania umowy oraz okres wypowiedzenie umowy,
• Normy prawne: odwołania do zbiorowego układu pracy (niem. Kollektivvertrag) i stosowane regulacje zakładowe,
• Miejsce i czas pracy: ewentualna zmiana miejsca wykonywania pracy, tygodniowy, standardowy czas pracy z podziałem na poszczególne dni,
• Opis stanowiska: dokładny opis zakresu obowiązków, nazwa stanowiska, zakres odpowiedzialności,
• Wynagrodzenie: Pensja zawarta w zbiorowym układzie pracy, wynagrodzenie godzinowe brutto, wynagrodzenie godzinowe netto, dodatki, premie, rekompensaty za podróż służbową (niem. Reiseaufwandsentschädigung), bonusy finansowe z okazji świat i urlopu, data wypłacenia pieniędzy,
• Prawo do urlopu: Zakres urlopu w roku kalendarzowym i roku pracy.

Poza tym mogą znaleźć się także dodatkowe informacje, jak pracowniczy obowiązek zachowania w tajemnicy spraw służbowych (niem. Geheimhaltungspflicht) czy klauzula konkurencyjna (niem. Konkurrenzklausel).

Benefity

W trakcie negocjacji umowy o pracę, przyszły zatrudniony może spróbować zawalczyć o dodatkowe benefity, jak np.:

• Transport: Pojazd służbowy, rower służbowy, bilet do publicznych środków transportu,
• Komunikacja: Telefon służbowy,
• Podróże: czy pracownik będzie musiał być ciągle dostępny i osiągalny, czy musi jeździć na podróże służbowe?,
• Zdrowie i wypoczynek: Karnet na siłownię, pobyty wypoczynkowe, dostęp do biblioteki firmowej, wycieczki zakładowe,
• Rodzina: polityka firmy przyjazna rodzinom, udział w kosztach opieki nad dzieckiem,
• Posiłki: firmowa kantyna, zniżki na posiłki, darmowe owoce, kawa lub przekąski,
• Rozwój: inwestycje w rozwój pracowników.

Lepiej jednak nie prosić o wszystkie możliwe bonusy, a zastanowić się, które będą najkorzystniejsze.

Pułapki w umowie o pracę

Niedokładne informacje, które mogą być w różnoraki sposób interpretowane, należą do największych pułapek w świecie umów. Jeśli dojdzie do spotkania przed sądem, pracownik może znaleźć się w trudnej sytuacji. Do najczęstszych pułapek należą:

Nieistotne zasady co do ubioru w pracy

Osiągnięcia zatrudnionego są dla pracodawcy najważniejsze i wyłącznie do nich odnosi się prawo pracodawcy do wydawania poleceń (niem. Weisungsrecht). Oznacza to, że może on mieć wpływ na wygląd pracownika tylko, jeśli mógłby mieć wpływ na wyniki zatrudnionego. Może to dotyczyć pewnego dresscode’u w branży mającej kontakt z klientem czy zakaz posiadania kolczyków w zawodach związanych z pojazdami i maszynami z powodów bezpieczeństwa.

Elastyczne informacje o nadgodzinach

W prawie każdej umowie o pracę znajduje się klauzula mówiąca o nadgodzinach. Tzw. All-In-Verträge zawierają w miesięcznym wynagrodzeniu także rekompensatę za możliwe nadgodziny. W takich umowach o pracę często może dojść więc do sytuacji w której pracownik musi wykonywać zbyt dużo nadgodzin. By pracownik mógł sam ocenić, czy takie rozwiązane jest korzystne, powinien porównać swoje wynagrodzenie z minimalną pensją zawartą w zbiorowym układzie pracy.

Niedokładny opis obowiązków

Nazwa zawodu i informacje o wykonywanych obowiązkach, nie powinny pozostawiać wielu możliwości do interpretacji. Luźne sformułowania, jak „diese und gleichwertige Arbeitsaufgaben” (takie i podobne obowiązki pracownicze) powinny zostać doprecyzowane, by nie doszło do niespodzianek i rozczarowań.

Miejsce pracy

Czy umowa o pracy sugeruje, że miejsce wykonywania obowiązków może się kiedyś zmienić? Warto zapytać o to pracodawcę, by uniknąć nieplanowanego dalszego dojazdu do pracy czy przeprowadzki. Jeśli dojdzie do zmiany miejsca pracy na dłużej niż 13 miesięcy, a warunki wynagrodzeniowe lub pracy się pogorszą, może to nastąpić tylko za zgodą rady zakładowej. Jeśli pracodawca będzie odnosił się do zawartej w umowie tzw. Versetzungsklauzel (klauzula o przeniesieniu), oznacza to, ze pracownik udzielił zgody na pracę we wszystkich siedzibach firmy.

Klauzula o zakazie konkurencji

Poprzez podpisanie klauzuli o zakazie konkurencji pracownik jest zobowiązany do powstrzymywania się od rozpoczęcia przez przynajmniej 1 rok od rozpoczęcia pracy w stosunku pracy w firmie o tej samej gałęzi działalności gospodarczej. Jeśli pracodawca sam zakończy jednak stosunek pracy lub zatrudniony zostanie bezprawnie zwolniony, klauzula nie obowiązuje.

Home office

Osoby rozpoczynające pracę w formie home office, powinny uważać na kilka punktów. Przykładowo w umowie o pracę lub porozumieniu zakładowym musi znaleźć się zapis o czasie pracy.

W czasach pandemii wprowadzony został szeroki zakres ochrony ubezpieczeniowej poprzez partnerów socjalnych. Oznacza to, że wypadki związane z pracą, do których doszło w domu, uznawane są jako wypadki przy pracy (niem. Arbeitsunfall). To obowiązuje jednak tylko w okresie kryzysu wywołanego koronawirusem.

Kolejnym ważnym punktem jest wyposażenie stanowiska pracy. O to musi zadbać pracodawca. Nie musi on jednak udzielać się w kosztach za Internet, telefon czy prąd.

Austriacka umowa o pracę bez…

Umowa o pracę bez okresu próbnego

Nie każda umowa o pracę przewiduje okres próbny. Ten jest czasami ustalony w zbiorowym układzie pracy, przez co nie musi znaleźć się w Arbeitsvertrag. Jeśli ani w jednej ani w drugiej umowie nie ma mowy o okresie próbnym, stosunek pracy rozpocznie się bez tzw. Probezeit. Zarówno pracodawca, jak i pracownik będą musieli dotrzymać terminów i okresów wypowiedzenia umowy od początku stosunku pracy.

Umowa o pracę bez okresu wypowiedzenia umowy (niem. Kündigungsfrist)

Jeśli w umowie o pracę nie zawarto okresu wypowiedzenia umowy, obowiązuje Kündigungsfrist ze zbiorowego układu pracy lub określone według austriackiego prawa pracy. Należy jednak rozróżnić czy chodzi tu o pracownika, czy robotnika, ponieważ obowiązują dwa różne okresy wypowiedzenia umowy.

W przypadku pracownika (niem. Angestellte) pracodawca musi przestrzegać sześciotygodniowego okresu wypowiedzenia umowy. Jeśli to pracownik chce zakończyć stosunek pracy, musi zakomunikować to z końcem miesiąca kalendarzowego i przestrzegać jednego miesiąca okresu wypowiedzenia. Dłuższe Kündigungsfrist może zostać zawarte w umowie o pracę.

W przypadku robotników (niem. Arbeiter) obowiązują często zbiorowe układy pracy, które regulują tą sprawę. Jeśli taka sytuacja nie ma miejsca, obowiązuje najczęściej dwutygodniowy okres wypowiedzenia umowy.

Umowa o pracę bez zbiorowego układu pracy

Jeśli firma nie jest związana zbiorowym układem pracy, należy dopilnować, by wszystkie ważne sprawy były uregulowane w umowie o pracę. Jeśli nie ma to miejsca, obowiązują rozwiązania zawarte w prawie Angestelltengesetz dla pracowników i Gewerbeordnung lub Allgemeines Bürgerliches Gesetzbuch dla robotników.  

Pytania i odpowiedzi odnośnie umowy o pracę w Austrii

Jakie zalety ma pisemna umowa o pracę?

Zawarcie pisemnej umowy o pracę jest zalecane, ponieważ stwarza ona lepszą podstawę informacyjną odnośnie praw i obowiązków. Ustnie zapewnione stawki wynagrodzeniowe czy zapewnienie o ilości dni urlopowych, mogą nie wystarczyć w przypadku sporu prawnego.

Czy pisemna umowa o pracę jest obowiązkowa?

Nie. Nie ma obowiązku zawarcia pisemnej umowy o pracę. Osoby, które zawarły ustną umowę o pracę, powinny otrzymać dokument Dienstzettle.

Co mam zrobić, jeśli nie otrzymałem Dienstzettel?

Jeśli pracodawca nie chce wydać dokumentu Dienzettel, należy wysłać do niego oficjalne pismo z żądaniem wystawienia dokumentu. Jeśli szef dalej tego nie zrobi, pozostaje jedynie pozew w sądzie pracy i spraw społecznych (Arbeits- und Sozialgericht).

Gdzie i kiedy mogę oddać umowę o pracę do sprawdzenia?

Kto chce być pewny, że wszystkie zapisy są odpowiednie, może pokazać umowę o pracę w Arbeiterkammer. Należy to zrobić przed podpisaniem dokumentu.

Na co muszę uważać przy zmianach w umowie o pracę?

Jeśli pracodawca będzie zmieniał prawne informacje podstawowe, musi poinformować o tym pracownika w ciągu miesiąca. Jeśli pracodawca zmieni bez zgody pracownika ustalenia zawarte w umowie (np. zmiana stałego czasu pracy), należy się temu stanowczo sprzeciwić.

Dlaczego nie otrzymuję premii, o których mowa w umowie o pracę?

Roczne premie są często zawarte w umowie razem ze zdaniem „do X euro”. Poprzez taki zapis pracodawca nie jest zobowiązany do wypłacenia konkretnej kwoty i nie musi wypłacić nic. Należy pamiętać, że pracodawca musi traktować wszystkich równo. Jeśli wszyscy otrzymują premię, jeden pracownik nie może zostać wykluczony i na odwrót.

Co mam zrobić, jeśli pracodawca nakłada zbyt wiele nadgodzin?

Nawet jeśli nadgodziny są w wielu branżach codziennością, należy w takiej sytuacji porozmawiać z przełożonym. W zależności od tego, czy zawarta została umowa All-In-Vertrag, czy obowiązuje ryczałt Überstunden-Pauschale, obowiązują różne rozwiązania. Za nadgodziny pracownicy mogą otrzymać dodatek lub wyrównanie godzin na koncie czasu pracy. Kto ma prawo do wypłacenia nadgodzin, powinien pamiętać, że musi to zrobić w odpowiednim okresie, inaczej straci prawo do otrzymania pieniędzy.

Kiedy mogę zakończyć stosunek pracy?

W trakcie okresu próbnego obie strony umowy mogą w pierwszym miesiącu pracy zakończyć stosunek pracy bez przestrzegania terminów i okresów wypowiedzenia umowy. Po upłynięciu Probezeit obowiązuje zasadniczo trzymiesięczny okres wypowiedzenia umowy lub inny okres zawarty w umowie o pracę.

Ile razy może zostać wydłużona umowa o pracę w Austrii?

W przypadku umowy o pracę na czas określony (niem. befristeter Arbeitsvertrag) ta może zostać wydłużona. Nie można robić jednak tego tak często jak się chce. Jest to możliwe tylko w przypadku wystąpienia gospodarczych i społecznych okoliczności, które uzasadniają taki krok.

Czy w przypadku pracy w niewielkim wymiarze godzin (niem. geringfügige Beschäftigung) trzeba zawrzeć umowę o pracę?

Nie. Zawarcie umowy niesie jednak ze sobą wiele zalet.

Czego muszę przestrzegać, jeśli okres obowiązywania umowy o pracę minie w czasie urlopu wychowawczego (niem. Elternzeit) lub obowiązywania ustawowe ochrony kobiet w ciąży i po porodzie (niem. Mutterschutz)?

W takiej sytuacji stosunek pracy zostanie automatycznie wydłużony od momentu rozpoczęcia obowiązywania ustawowej ochrony (niem. Schutzfrist).

Umowa o pracę, a dodatkowe zatrudnienie. Co zrobić?

Zasadniczo austriackie prawo przewiduje, że w trakcie zatrudnienia w firmie, pracownik nie może rozpocząć we własnym lub cudzym imieniu pracy w tej samej gałęzi działalności gospodarczej. Jeśli pracodawca chce zakazać jakiejkolwiek pracy dodatkowej także w innych branżach, musi otrzymać na to zgodę pracownika. Klauzula ta znajduje się w wielu umowach o pracę. By mieć więc możliwość rozpoczęcia pracy dodatkowe, należy porozmawiać z pracodawcą przed podpisaniem umowy.