Rzemieślnik może odrzucić roszczenia zleceniodawcy dotyczące usunięcia wad w ramach rękojmi, jeśli okres przedawnienia w tym zakresie dobiegł już końca. Okres rękojmi zasadniczo zaczyna się w chwili dokonania odbioru robót przez zleceniodawcę. W związku z tym po zakończeniu prac wykonawca powinien dążyć do tego, by odbiór nastąpił możliwie jak najszybciej. Długość okresu przedawnienia dotyczącego roszczeń o usunięcie wad w pewnym stopniu może zostać uregulowana w zawieranej umowie. Jeśli nie postanowiono inaczej, w przypadku usług budowlanych roszczenia o usunięcie wad przedawniają się wraz z upływem 5 lat od odbioru robót.
Rodzaj wykonanych prac ma wpływ na długość okresu rękojmi
Pod pojęciem budowli rozumiany jest każdy nieruchomy obiekt, który został wytworzony i połączony z powierzchnią ziemi dzięki wykonanej pracy i użytym materiałom. Zrealizowane prace muszą mieć też istotny wpływ na stan, utrzymanie i korzystanie z danego budynku. W przypadku prac renowacyjno-remontowych rodzaj i zakres usług muszą być porównywalne z pracami budowlano-montażowymi. Jeśli np. wmontowywane są różnego rodzaju części, muszą zostać one połączone z budynkiem w sposób bezpośredni i trwały. Powyższe warunki będą spełnione zawsze wtedy, gdy realizowane prace nie tylko generują koszty, lecz także wpływają na oryginalną substancję budowli. Przykładami mogą być: montaż centralnego ogrzewania wraz z grzejnikami, pierwszorazowa instalacja systemu wentylacyjnego, kompleksowe prace malarskie w ramach pełnej renowacji domu, instalacja prysznica i wykafelkowanie łazienki, montaż systemu fotowoltaicznego na dachu. Rękojmia obejmuje natomiast jedynie okres 2 lat, jeśli usługi rzemieślnicze nie stanowiły prac budowlanych w opisanym powyżej rozumieniu, a więc chodziło przykładowo tylko o proste czynności o niewielkim zakresie, obejmujące remont, naprawę czy też przebudowę. Jeśli zgodnie z § 13 ust. 4 części B znormalizowanych warunków zlecania i wykonywania robót budowlanych (VOB/B) obie strony dokonały stosownego uzgodnienia, okres rękojmi dla prac budowlanych może wynosić 4 lata, natomiast w odniesieniu do pozostałych usług dotyczących wytworzenia, konserwacji czy zmiany danego przedmiotu wynosić on będzie 2 lata. Szczególne przepisy dotyczą w tym przypadku obiektów energetycznego spalania oraz pewnej grupy urządzeń maszynowych, elektrotechnicznych oraz elektronicznych.
Jak właściwie sformułować reklamację z tytułu wad?
W przypadku pojawienia się wad zleceniodawca wystosowuje zwykle tzw. pismo reklamacyjne. Oprócz dokładnego opisu wady powinno ono zawierać także stosowny termin, w którego trakcie wykonawca ma dokonać jej usunięcia. Przy formułowaniu reklamacji zleceniodawca nie musi podawać przyczyny pojawienia się wady ani też poprawnie opisywać usterki pod względem technicznym. Może on ograniczyć się do nakreślenia symptomów samej wady, jak np. zawilgocone miejsca w piwnicy, bez precyzowania, iż stanowi to naruszenie norm technicznych DIN 18195. Jeśli w umowie o wykonanie usług budowlanych obok § 13 ust. 4 VOB/B zostanie uwzględniony również § 13 ust. 5 tychże uregulowań, poprzez złożenie reklamacji zleceniodawca może spowodować przedłużenie okresu przedawnienia dotyczącego roszczeń z tytułu usunięcia wad. Jeżeli pismo reklamacyjne wpłynie do rzemieślnika przed upływem okresu przedawnienia, jest on zobowiązany do usunięcia tych wad. Takie roszczenie, odnoszące się do konkretnej usterki, jest objęte dwuletnim okresem przedawnienia, który nie może jednak nastąpić przed upływem pierwotnego okresu przedawnienia. Gdy rzemieślnik usunie wadę, wraz z odbiorem wykonanych robót rozpoczyna swój bieg nowy dwuletni okres rękojmi, który obejmuje usługi niezbędne do usunięcia wady. Poza tym wykonawcy powinni mieć na względzie, by usunięcie wad zostało niezwłocznie zgłoszone zleceniodawcy, który dokona odbioru robót. W przeciwnym razie istnieje niebezpieczeństwo, że bieg okresu rękojmi zostanie zatrzymany, bądź opóźniony.
Usunięcie wad a upływ okresu przedawnienia
W przypadku umowy o wykonanie usług budowlanych, która bazuje jedynie na regulacjach wynikających z kodeksu cywilnego (bez uwzględnienia VOB/B), reklamacja z tytułu wad nie będzie miała wpływu na okres przedawnienia. Oznacza to, iż mimo pojawienia się wad roszczenia o ich usunięcie przedawnią się wraz z upływem okresu rękojmi i wówczas nie będą już musiały zostać uwzględnione przez rzemieślnika. Jeśli zleceniodawca chciałby zapobiec przedawnieniu swoich roszczeń o usunięcie wad, musi przedsięwziąć odpowiednie środki, które pozwolą na zawieszenie biegu przedawnienia. Może to być przykładowo wszczęcie samodzielnego postępowania dowodowego, złożenie pozwu lub skierowanie żądania rezygnacji z okresu przedawnienia przez wykonawcę. Negocjacje z rzemieślnikiem na temat powstałej wady prowadzą wprawdzie do zawieszenia biegu przedawnienia, niemniej jednak są ryzykowne dla zleceniodawcy, ponieważ muszą być prowadzone przez obie strony i właściwie udokumentowane, a w przypadku ich zawieszenia bądź fiaska okres przedawnienia nieubłaganie biegnie dalej.
