Boże Narodzenie w Niemczech, a dni święta i ustawowo wolne od pracy

Istnieją grupy pracowników, których w ogóle nie obejmują powyższe kwestie. Ich pracodawca w okresie świąteczno-noworocznym zarządza bowiem przerwę urlopową (niem. Betriebsferien) i całkowicie zamyka zakład. Czy jednak w ogóle ma on prawo do narzucania swojemu personelowi terminu wykorzystania urlopu? Jak widać, praca w święta Bożego Narodzenia w Niemczech niesie za sobą wiele pytań i wątpliwości natury prawnej. Poniżej odpowiedzi na najważniejsze z nich.

Dniami ustawowo wolnymi od pracy w Niemczech są pierwszy i drugi dzień Bożego Narodzenia, jak również 1 stycznia. Z kolei 24 oraz 31 grudnia są normalnymi dniami roboczymi. Aby mieć wówczas wolne, należałoby więc skorzystać z urlopu wypoczynkowego. 

W kalendarzu świąt znaleźć można 9 dni świątecznych, które są ustawowo wolne od pracy na terenie całych Niemiec. Należą do nich: 

• Nowy Rok, 
• Wielki Piątek, 
• Poniedziałek Wielkanocny, 
• Wniebowstąpienie Pańskie, 
• Poniedziałek Zielonoświątkowy, 
• 1 Maja, 
• Dzień Jedności Niemiec, 
• pierwszy i drugi dzień Bożego Narodzenia. 

Wszelkie pozostałe święta, będące dniami wolnymi od pracy, są zróżnicowane w poszczególnych landach.

Czy Wigilia i Sylwester są dniami wolnymi od pracy w Niemczech?

Wigilia (24 grudnia) i Sylwester (31 grudnia) nie są dniami ustawowo wolnymi od pracy, a zatem są całkowicie normalnymi dniami roboczymi. W 2024 roku przypadają one w dzień roboczy, więc pracownicy są zasadniczo zobowiązani do pracy. Każdy, kto chce mieć wolne, musi zatem wziąć urlop.

Istnieje jednak również wielu pracodawców, u których obowiązują specjalne zasady w zakładzie, a pracownicy otrzymują pełny lub częściowy czas wolny. 

Zastosowanie może mieć również tak zwana praktyka firmy, inaczej zwyczaj zakładowy: Jeżeli dni te były wolne wielokrotnie w przeszłości, pracownicy mogą dojść do wniosku, że tak powinno być również w przyszłości.

Warto wiedzieć: Federalna ustawa o urlopach nie uznaje połowy dnia urlopowego. Teoretycznie pracownicy musieliby zatem wziąć pełny dzień urlopu za pół dnia roboczego. W praktyce jednak często przyznaje się pół dnia urlopu.

Stiller Tag, czyli Wigilia jako tzw. cichy dzień w Niemczech

W okresie świątecznym dla rzemieślników może być ważne jeszcze jedno uregulowanie. W niektórych landach Wigilia jest uznawana za tzw. cichy dzień (niem. stiller Tag). W związku z tym po południu i wieczorem 24 grudnia niedopuszczalne jest nadmierne natężenie hałasu.

Może to oznaczać, że w przypadku prac budowlanych powodujących duży hałas pracę w Wigilię trzeba będzie zakończyć najpóźniej po południu. Dzięki temu zatrudnieni na budowie rzemieślnicy otrzymają niejako pół dnia wolnego.

Czy możliwy jest zakaz urlopowy w okolicach Bożego Narodzenia?

Co do zasady, pracownicy mogą ustalać własne daty urlopów. Pracodawca ma jednak ostateczny głos. Nie może on jednak arbitralnie odrzucać wniosków urlopowych. Jeśli istnieją pilne powody operacyjne przemawiające przeciwko urlopowi lub jeśli życzenia urlopowe kilku pracowników są sprzeczne, pracodawca musi rozważyć interesy zaangażowanych stron i odpowiednio zdecydować, kto otrzyma wolne, a kto nie. 

Jednakże, jeśli obciążenie pracą jest szczególnie wysokie na przełomie roku, pracodawca może również nałożyć zakaz urlopowy ze względów operacyjnych.

Czy koniecznie muszę brać wolne w trakcie wyznaczonej przerwy urlopowej?

Zasadniczo pracodawca nie może narzucić terminu wykorzystania urlopu wypoczynkowego. Ma jednak prawo do wyznaczenia przerwy urlopowej w okresie świąteczno-noworocznym, która obejmuje wszystkich pracowników lub np. tylko określone działy firmy. Jedynie rada zakładowa może pokrzyżować plany szefostwa, nie wyrażając zgody na przerwę urlopową w danym terminie. 

Pracodawca musi też pamiętać, że czas trwania przerwy urlopowej nie może przekraczać 3/5 rocznego wymiaru urlopu wypoczynkowego pracownika. Odstępstwo od tej reguły może mieć miejsce tylko w wyjątkowych przypadkach. Jeśli wszystko zostało ustalone zgodnie z prawem, pracownicy zobligowani są do pójścia na urlop w trakcie wyznaczonej przerwy. Indywidualne życzenia schodzą wówczas na drugi plan.

Feiertagszuschlag: Czy w Niemczech przysługują dodatki za pracę w dni świąteczne?

Sklepy i supermarkety pozostają zamknięte: Święta Bożego Narodzenia przypadające na 26 i 27 grudnia są dniami odpoczynku. Niemniej jednak istnieją sektory, w których pracownicy muszą przyjść do pracy w te dni, na przykład w sektorze opieki, w branży hotelarskiej lub w firmach transportowych. Prawo do dodatku za dni świąteczne (niem. Feiertagszuschlag) nie jest jednak uregulowane prawnie.

Jednak takie uprawnienie może wynikać z umowy o pracę, zbiorowego układu pracy, porozumienia zakładowego lub praktyki firmy. Jeśli pracodawca regularnie powtarza pewne zachowania, pracownicy mogą dojść do wniosku, że dodatek za pracę w dni świąteczne będzie przyznany.

Czy premia świąteczna Weihnachtsgeld lub przyjęcie bożonarodzeniowe Weihnachtsfeier są obowiązkiem pracodawcy? 

Premia świąteczna, czyli tzw. Weihnachtsgeld, również nie jest zapisana w prawie. Według przewodnika Niemieckiej Konfederacji Związków Zawodowych (DGB) nie ma przepisów regulujących, kto otrzymuje specjalne płatności i ile one wynoszą. Uprawnienie może jednak wynikać ze zbiorowego układu pracy, umowy o pracę lub porozumienia zakładowego. Dodatek świąteczny w Niemczech może również wynikać z praktyki firmy, podobnie jak urlop, czy dodatek za pracę w dni świąteczne.

Zasadniczo pracodawca nie ma też prawnego obowiązku do zorganizowania przez przyjęcia bożonarodzeniowego, czyli Weihnachtsfeier. I odwrotnie, jeśli firma lub przedsiębiorstwo organizuje przyjęcie, pracownicy nie są zobowiązani do uczestniczenia w nim, jeśli odbywa się ono poza godzinami pracy.

Fakt, że w przeszłości załoga otrzymała prezenty świąteczne od szefa, nie oznacza, że pracownicy mogą oczekiwać tego samego w tym roku. Z prawnego punktu widzenia, praktyka zakładowa może powstać tylko w przypadku świadczeń, które pochodzą ze stosunku wymiany stosunku pracy („praca za pieniądze”) – generalnie nie dotyczy to prezentów.

Przeniesienie urlopu w Niemczech: Czy pozostały urlop wypoczynkowy wygasa z końcem roku?

Federalna ustawa o urlopach stanowi, że urlop musi zostać wykorzystany w bieżącym roku kalendarzowym, a prawo do niego wygasa 31 grudnia. 

W niektórych przypadkach pracownicy mogą jednak wykorzystać zaległe dni urlopowe w nowym roku, tym samym prawo dopuszcza przeniesienie urlopu w Niemczech. Na przykład, jeśli istnieją pilne powody osobiste lub operacyjne. W takich przypadkach okres, w którym należy wykorzystać zaległe dni urlopowe, zostaje przedłużony do 31 marca następnego roku. 

Ważne: Pracodawcy są zasadniczo zobowiązani do poinformowania swoich pracowników na piśmie o zbliżającym się wygaśnięciu urlopu!