28 letnia Holenderka chce zakończyć swoje życie eutanazją. Chociaż jest fizycznie zdrowa, cierpi na ciężką depresję i autyzm. W Szwajcarii tylko kilka młodych osób z chorobami psychicznymi zdecydowało się na śmierć. Oto kto decyduje się na wspomagane samobójstwo w tym kraju i jak kształtują się liczby.

Tyle osób decyduje się na wspomagane samobójstwo

Liczba osób decydujących się na wspomagane samobójstwo w Szwajcarii stale rosła w ciągu ostatnich 20 lat, jak pokazują dane Federalnego Urzędu Statystycznego. Podczas gdy w 2003 roku na wspomagane samobójstwo zdecydowało się 187 osób, do 2022 roku liczba ta wzrosła do 1594. W większości przypadków na eutanazję decydują się osoby powyżej 65 roku życia. Tylko nieco ponad 1 na 10 osób ma mniej niż 65 lat.

Exit Deutschschweiz jest największą z dziewięciu organizacji eutanazyjnych w Szwajcarii. Spośród 1.125 osób, którym pomagano umrzeć, około jedna trzecia cierpiała na raka i tyle samo na wiele innych ciężkich chorób.

Kobiety wybierają eutanazję częściej niż mężczyźni

Spojrzenie poprzez pryzmat płci pokazuje, iż kobiety decydują się na wspomagane samobójstwo częściej niż mężczyźni. W 2022 roku około 60% kobiet (945) wybrało wspomagane samobójstwo (w porównaniu do 649 mężczyzn).

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi co do przyczyn, jak wyjaśnia rzeczniczka prasowa Exit, Danièle Bersier. „Jednym z powodów może być wyższa średnia długość życia”. Ostatnio wynosiła ona 85,4 lat dla kobiet i tylko 81,6 lat dla mężczyzn. W rezultacie kobiety częściej wdowieją i umierają samotnie, pisze Bersier. „Kobiety mają również do czynienia z takimi kwestiami jak zdrowie i śmierć w młodym wieku”. Jako krewni, kobiety są często bardziej bezpośrednio zaangażowane w opiekę i proces umierania niż mężczyźni.

W rzeczywistości podobny obraz wyłania się wśród osób poniżej 65 roku życia. Tutaj również kobiety stanowią większy odsetek. W 2022 roku 112 kobiet i 78 mężczyzn zmarło w organizacji zajmującej się eutanazją.

Różnice w eutanazji

Szwajcaria jest uważana za bastion eutanazji. Jednak nie każda forma eutanazji jest dozwolona w tym kraju. Rozróżnia się następujące formy:

Bezpośrednia aktywna eutanazja odnosi się do zabijania na żądanie. Lekarz lub osoba trzecia celowo podaje pacjentowi zastrzyk, który bezpośrednio prowadzi do śmierci. Ta forma eutanazji jest przestępstwem w Szwajcarii.

W pośredniej eutanazji czynnej, leki takie jak morfina są stosowane w celu złagodzenia cierpienia pacjenta. Wiąże się to z akceptacją możliwości wcześniejszej śmierci. Ten rodzaj eutanazji nie jest wyraźnie uregulowany w kodeksie karnym, ale uważa się go za dozwolony.

Eutanazja bierna obejmuje anulowanie środków podtrzymujących życie. Ta forma nie jest wyraźnie uregulowana przez prawo, ale jest uważana za legalną.

W przypadku wspomaganego samobójstwa pacjent otrzymuje śmiertelne substancje, ale musi je zażyć samodzielnie. Ta forma jest dozwolona, o ile nie ma egoistycznych motywów ze strony wspomaganego samobójstwa.

Co obowiązuje w Szwajcarii i Europie

Szwajcaria zdekryminalizowała samobójstwo na początku XX wieku. Eutanazja jest regulowana przez prawo karne od 1942 roku. Wspomagane samobójstwo jest zabronione, jeśli w grę wchodzą pobudki egoistyczne. Oprócz Szwajcarii, wspomagane samobójstwo jest również możliwe w Finlandii, Austrii i Niemczech pod pewnymi warunkami. W Holandii, Luksemburgu, Belgii, Hiszpanii i Portugalii nawet aktywna eutanazja jest obecnie dozwolona. Przepisy różnią się jednak od siebie i podlegają określonym warunkom. 

Turyści eutanazyjni

W przeciwieństwie do Exit, organizacja Dignitas oferuje eutanazję również obcokrajowcom. W 2023 roku 235 osób z innych krajów przyjechało do Szwajcarii, aby umrzeć z Dignitas. Większość turystów eutanazyjnych pochodziła z Francji (50), a następnie z Wielkiej Brytanii (40). 

Natomiast znacznie mniej Niemców przyjechało do Szwajcarii, aby umrzeć po 2020 roku. Powodem tego jest prawdopodobnie zmiana w niemieckim prawie, która w 2020 roku unieważniła zakaz zorganizowanego wspomaganego samobójstwa. Od tego czasu organizacje eutanazyjne towarzyszą ludziom w ich śmierci również w Niemczech.

Jak eutanazja zmieni się w przyszłości?

Szwajcaria przechodzi zmiany demograficzne. Wraz z wejściem wyżu demograficznego w wiek emerytalny, liczba osób starszych gwałtownie rośnie. Może to mieć również konsekwencje dla eutanazji. Liczba członków Exit od lat stale rośnie. Dla porównania, stowarzyszenie miało 120.000 członków w 2018 roku i prawie 168.000 w 2023 roku. „Oczekujemy, że trend ten utrzyma się w nadchodzących latach”, komentuje rzeczniczka prasowa, Bersier.

W Szwajcarii zdecydowana większość popiera wspomagane samobójstwo. „Wysoki poziom akceptacji wspomaganego samobójstwa jest związany ze szwajcarską kulturą samostanowienia i rosnącą średnią długością życia”. To ostatnie przyczynia się również do licznych dolegliwości związanych z wiekiem i demencją. Według Bersiera, szczególnie pokolenie wyżu demograficznego jest przyzwyczajone do podejmowania własnych decyzji w życiu. Jak mówi rzecznik Exit: „Oni również nie chcą być pozbawieni tej zasady pod koniec życia. Exit doświadcza tego jako logicznej konsekwencji w postaci ciągłego silnego wzrostu liczby członków”.

Źródło: Blick