Uczniowie i studenci w Niemczech są wspierani finansowo przez państwo, zasadniczo tak długo, jak się uczą. Dotyczy to także sytuacji, w których uczeń musi powtórzyć klasę. Świadczenia wypłaca się także w trakcie okresów wolnych od szkoły czy studiów. Stypendium BAföG można otrzymać także w przypadku uczęszczania do szkoły wieczorowej, jeśli zachodzi obowiązek wykonywania pracy zawodowej, regularnie w trakcie 3 ostatnich semestrów kształcenia. Osoby kształcące się na akademiach i wyższych szkołach zawodowych otrzymują świadczenie na okres nauki ustalony według regulaminu kształcenia i egzaminów (Ausbildungs- und Prüfungsordnung). Dodatkowo osoby kształcące się w szkołach wyższych otrzymują stypendium BAföG aż do upłynięcia maksymalnego okresu stypendialnego (Förderungshöchstdauer). Jego długość oblicza się na podstawie wybranego kierunku studiów oraz normalnego okresu trwania nauki, który ustalany jest w regulaminie kształcenia i egzaminów. Należy jednak pamiętać, że osoby uczące się na wyższych szkołach zawodowych, akademiach i w szkołach wyższych muszą przedstawić od piątego semestru kartę zaliczeń (Leistungsnachweis), by otrzymać świadczenie. W ten sposób osoby uczące się dokumentują, że dokonały odpowiednich postępów wymaganych w regulaminie kształcenia i egzaminów. Wystarczające są przeciętne postępy, które studenci mogą potwierdzić poprzez:
- zaświadczenie o zdanym egzaminie częściowym, który należy zdać pomiędzy zakończeniem nauki na trzecim a czwartym semestrze,
- zaświadczenie wydane przez uczelnię po rozpoczęciu nauki na czwartym semestrze, o tym, że przy regularnym przebiegu kształcenia osiągnięto odpowiednie wyniki do każdorazowo ukończonego semestru,
- zaświadczenie, które przedstawi odpowiednią dla danego kierunku liczbę osiągniętych punktów ECTS.
Charakterystyczne dla pożyczek BAföG jest brak oprocentowania, ograniczenie maksymalnej sumy zwrotu oraz dogodne warunki spłaty. W ten sposób nikt nie musi obawiać się poważnych problemów przy jej spłacie. Podstawy zwrotu pożyczki to:
- Pożyczki państwowe, które zostały przyznane na etapy kształcenia po 28.02.2001, muszą zostać oddane tylko do sumy 10 tys. euro (Rückzahlungsbegrenzung),
- Spłacanie pożyczki można rozpocząć do 5 lat po zakończeniu kształcenia, czyli zasadniczo w okresie pracy zawodowej (späte Rückzahlungsbeginn),
- Pożyczkę można spłacać w ratach minimalnych o wysokości 105 euro miesięcznie w okresie do 20 lat (lange Rückzahlungsfrist),
- W przypadku osób, których wynagrodzenie nie przekracza 1070 euro, spłata pożyczki może zostać odroczona po złożeniu odpowiedniego wniosku. Granica zostaje podwyższona, jeśli na utrzymaniu jest jeszcze małżonek, partner lub dziecko (Abhängigkeit der Rückzahlung von Einkommen).
Państwo zwalnia na wniosek osoby uczącej się, która spłaca pożyczkę całkowicie lub częściowo przed wymaganym terminem spłaty, w zależności od wysokości kwoty z 8% nawet do 50,5% kwoty.
Pod pewnymi warunkami możliwe jest także wypłacanie świadczenia za naukę poza granicami Niemiec. Kształcenie zagraniczne jest wspierane finansowo przez Państwo po spełnieniu określonych warunków:
- Na terenie Unii Europejskiej oraz Szwajcarii kształcenie w szkołach zawodowych Berufsfachschule i Berufsschule, wyższych szkołach zawodowych (höhere Fachschule), akademiach i szkołach wyższych wsparcie finansowe BAföG może być wypłacane od rozpoczęcia nauki do otrzymania dyplomu ukończenia szkoły.
- Kształcenie poza granicami Niemiec w ramach międzynarodowej współpracy krajowej jednej lub kilku zagranicznych placówek kształcenia może być wspierane finansowo przez BAföG w okresie nauki w innej placówce.
- Kształcenie poza granicami Unii Europejskiej odbywające się w ramach nauki w niemieckiej placówce może być wsparte finansowo przez rok czasu, względnie przez dwa lata przy udokumentowaniu wyjątkowych okoliczności. Ograniczenie to nie dotyczy kształcenia w placówkach na terenie Unii Europejskiej lub Szwajcarii.
Według podpunktu 2 i 3 BAföG mogą otrzymywać osoby uczące się w szkołach, które są odpowiednikami szkolnictwa średniego ogólnokształcącego szczebla wyższego (gymnasiale Oberstufe) od 11 klasy, określonych klas szkół zawodowych Berufsfachschule, przynajmniej dwuletnich szkół zawodowych Fachschulen oraz techników (Fachoberschulen), wyższych szkół zawodowych, akademii, szkół wyższych. Do tego nie zaliczają się licea wieczorowe (Abendgymnasium) oraz jednoletnie szkoły zawodowe (Berufsaufbauschule). Od momentu nabycia prawa do ubiegania się o przyjęcie na studia wyższe po 12 latach nauki, możliwe jest finansowanie pobytu za granicą od 10 klasy.
Pobyt poza granicami Unii Europejskiej w celach kształcenia według punktu 3 jest finansowany tylko, gdy kształcenie za granicą jest korzystne według stanu kształcenia (oznacza to, że podstawowe informacje zostały nabyte regularnie w trakcie przynajmniej jednego roku studiów w kraju) i przynajmniej częściowo może być zaliczone do kształcenia w Niemczech. Warunek ten nie dotyczy jednak uczniów szkolnictwa średniego ogólnokształcącego szczebla wyższego (gymnasiale Oberstufe) oraz szkół średnich Fachoberschule. Pobyty za granicą w celu kształcenia muszą trwać przynajmniej 6 miesięcy lub jeden semestr, czyli 12 tygodni. Wymagana jest odpowiednia znajomość języka, w którym odbywa się nauczanie oraz języka danego kraju.
Można otrzymać także BAföG za praktyki zagraniczne, lecz tylko, gdy te są powiązane z uczęszczaniem do położonej w Niemczech wyższej szkoły zawodowej, akademii czy szkoły wyższej, a wymagane warunki finansowania praktyk są spełnione (praktyki są wymogiem by ukończyć szkołę oraz są regulowane w przepisach regulujących dany cykl kształcenia – Ausbildungsbestimmungen). Długość praktyki musi wynieść przynajmniej 12 tygodni i być korzystna dla kształcenia. Dodatkowo placówka kształcenia musi upewnić się, że miejsce odbycia praktyk odpowiada stawianym w regulaminie egzaminu (Prüfungsordnung) warunkom. Praktyki zagraniczne mogą obyć się także w trakcie kształcenia w szkole zawodowej Berufsfachshule, jednak tylko, gdy przeprowadzenie praktyk za granicą jest zawarte w programie szkolenia. To samo tyczy się przynajmniej dwuletnich szkół zawodowych Fachschule.
W trakcie pobytu za granicą w celach kształcenia wypłacane są oprócz standardowych stawek także dodatki dla osób niemieszkających z rodzicami:
- na niezbędne opłaty za studia do maksymalnie 4.600 euro rocznie,
- na koszty podróży:
- dla studiujących w Europie: każdorazowo 250 euro za jeden dojazd i powrót,
- dla studiujących poza Europą: każdorazowo 500 euro za jeden dojazd i powrót,
- dla uczniów uczących się w Europie: każdorazowo 250 euro za jeden (w sytuacji kryzysowej dwa) dojazd i powrót,
- dla uczniów uczących się poza Europą: każdorazowo 500 euro za jeden (w sytuacji kryzysowej dwa) dojazd i powrót,
- na ewentualne koszty dodatkowe przy ubezpieczeniu zdrowotnym studiujących,
- na wyższe koszty utrzymania w przypadku studiujących poza Unią Europejską i Szwajcarią (różna wysokość dodatku w zależności od kraju).
Wymienione dodatki będą zasadniczo przyznawane w tej samej formie co świadczenie podstawowe. Jedynym wyjątkiem jest dodatek na opłaty za studia, który jest zawsze przyznawany w całości w formie subwencji. Oznacza to, że nie trzeba go więc spłacać. Należy też pamiętać, że w wyjątkowych sytuacjach możliwe jest wsparcie finansowe obywateli Niemiec mieszkających na stałe za granicą, jeśli uczęszczają tam do placówki kształcenia.
Zasadniczo nie przyznaje się BAföG osobom, które przekroczyły 30 rok życia, a w przypadku studiów magisterskich 35 rok życia. Obowiązują jednak różne wyjątki, które dotyczą:
- absolwentów tzw. „Zweiter Bildungsweg” (edukacji drugiej szansy, dla osób, które dopiero w dorosłym wieku zdobywają wykształcenie),
- studiujących, którzy studiują mimo braku uprawnień do ubiegania się o przyjęcie na studia wyższe ze względu na kwalifikacje zawodowe,
- osób poszerzających swoje kompetencje zawodowe, ponieważ jest to prawnie wymagane w danym zawodzie,
- osób odbywających kształcenie dodatkowe, które jest możliwe dzięki ukończeniu wcześniejszego kształcenia,
- uczniów w poszczególnych zawodach, którzy z powodów rodzinnych nie mogli rozpocząć kształcenia,
- uczniów w poszczególnych zawodach, którzy ze względu na radykalne zmiany sytuacji finansowej osobistej stali się potrzebujący wsparcia.
W przypadku osób kształcących się, które przed osiągnięciem 30 roku życia, czy też 35 roku życia w przypadku studiów magisterskich, wychowują własne dzieci, których wiek nie przekroczył 10 roku życia, bez przerwania nauki i dodatkowo w pracują mniej niż 30 godzin tygodniowo, granica przesuwa się do 10 urodzin dziecka.
Zasadniczo na dofinansowanie edukacji można liczyć tylko w przypadku pierwszego wykształcenia, czyli kontynuowanej ogólnokształcącej edukacji szkolnej lub kształcenia zawodowego. Ogólnokształcąca edukacja szkolna jest kształceniem prowadzącym do ukończenia Hauptschule, Realschule lub otrzymania zawodowego lub ogólnego wykształcenia średniego. Do ogólnego kształcenia zalicza się szkoła średnia Gymnasium, Fachoberschule oraz placówki kształcenia dla dorosłych w ramach „Zweiter Bildungsweg”. Kształcenie zawodowe to natomiast kształcenie, które doprowadza do zdobycia podstawowego wykształcenia zawodowego lub zawodowej wiedzy specjalistycznej i zasadniczo umożliwia zdobycie kwalifikacji zawodowych (przykładowo kształcenie w szkole zawodowej Berufsfachschule, Fachschule, wyższej szkole zawodowej höhere Fachschule, akademii lub szkole wyższej).
BAföG może zostać przyznany wyjątkowo na kolejną ścieżkę edukacji, jednak tylko:
- na zdobycie kolejnego wykształcenia wyższego, które dopełnia wcześniejsze wykształcenie wyższe i jest niezbędne z punktu widzenia prawa do wykonywania danego zawodu,
- na edukację, której celem jest nadrobienie ogólnokształcącego wykształcenia po zdobyciu wykształcenia zawodowego (zweiter Bildungsweg),
- na wykształcenie, którego zdobycie umożliwiło ukończenie placówki kształcenia dorosłych w ramach tzw. „zweiter Bildungsweg” (przykładowo rozpoczęcie studiów po napisaniu matury w liceum wieczorowym),
- na zdobycie kolejnego wykształcenia, gdy osoba ucząca się wybrała jako pierwszą ścieżkę edukacji szkołę zawodową Berufsfachschule lub Fachschule,
- na zdobycie kolejnego wykształcenia wyższego, gdy szczególne okoliczności, zwłaszcza cel kształcenia, tego wymagają.
BAföG może zostać także przyznany na studia magisterskie, jeśli te są kontynuacją studiów licencjackich, a studiujący nie zakończył oprócz nich żadnego innego kierunku. W takiej sytuacji czasowe powiązanie studiów licencjackich i magisterskich nie jest wymagane. Jeśli pomiędzy studiami licencjackimi a magisterskimi studiujący pracuje przynajmniej 3 lata, otrzyma świadczenie bez uwzględnienia dochodu rodziców.
Po przerwaniu kształcenia lub zmianie kierunku studiów, świadczenie na inną ścieżkę kształcenia będzie wypłacane jedynie, gdy przyczyną zmiany jest ważny lub nieodzowny powód. Przerwanie kształcenia ma miejsce, gdy studiujący zmienia kierunek studiów lub placówkę kształcenia, przykładowo ze szkoły wyższej na akademię. Zmiana kierunku ma natomiast miejsce, gdy student zmienia kierunek studiów w ramach tej samej placówki, przykładowo zmiana z teologii na medycynę. W przypadku przerwania studiów lub zmiany kierunku na szkołach wyższych, wyższych szkołach zawodowych i akademiach należy pamiętać, że ważny powód można zgłosić do rozpoczęcia 4 semestru, a nieodzowny powód będzie brany pod uwagę także później.
Osoby kształcące się otrzymują wsparcie finansowe od państwa w trakcie trwania edukacji w formie oprocentowanej pożyczki bankowej:
- na zdobycie kolejnego wykształcenia wyższego, które dopełnia wcześniejsze wykształcenie wyższe i jest niezbędne z punktu widzenia prawa do wykonywania danego zawodu,
- na zdobycie kolejnego wykształcenia wyższego, gdy szczególne okoliczności pojedynczych przypadków, zwłaszcza cel kształcenia, tego wymaga,
- na wydłużony okres trwania kształcenia, wywołany drugą lub kolejną zmianą kierunku studiów,
- w przypadkach pomocy ukończenia studiów.
Tak jak w przypadku świadczenia BAföG obejmującego normalny czas trwania studiów, które zasadniczo przyznawane jest połowicznie jako dodatek i połowicznie jako nieoprocentowana pożyczka od Państwa, o wysokości opodatkowanej pożyczki bankowej decyduje na pisemny wniosek studiującego odpowiedni Urząd ds. Dofinansowania Kształcenia (Amt für Ausbildungsförderung). Wysokość oprocentowanej pożyczki bankowej może zostać ograniczona przez wnioskodawcę przy składaniu wniosku. Należy jednak pamiętać, że decyzji tej nie można później zmienić.
Wraz z informacją o przyznaniu pożyczki, wnioskodawca otrzyma od niemieckiego państwowego banku rozwoju KfW (Kreditanstalt für Wiederaufbau) propozycję umowy. By informacja o przyznaniu pożyczki stała się prawomocna, wnioskodawca musi w ciągu miesiąca od otrzymania informacji udać się do Urzędu ds. Dofinansowania Kształcenia (Amt für Ausbildungsförderung) wraz z propozycją umowy, którą musi podpisać po okazaniu dokumentu tożsamości. Pożyczka wypłacana jest bezpośrednio przez KfW tylko na niemieckie konto. Pożyczka wraz z oprocentowaniem musi zostać zwrócona do KfW w minimalnych miesięcznych ratach o wysokości 105 euro w ciągu 20 lat. Obowiązek spłaty rozpoczyna się 18 miesięcy po zakończeniu okresu finansowania. Przed rozpoczęciem spłaty KfW poinformuje o wysokości długu z tytułu pożyczki i odsetek, obowiązujących regulacjach dotyczących odsetek, wysokości miesięcznej raty i okresie spłacenia długu. W sytuacji, w której osoba ucząca się otrzymała zarówno pożyczkę od państwa, jak i oprocentowaną pożyczkę bankową, należy wpierw spłacić oprocentowaną pożyczkę bankową. Okres, w którym należy spłacić wszystkie pożyczki, wydłuża się w takiej sytuacji do 22 lat. W przypadku oprocentowanej pożyczki bankowej możliwa jest także wcześniejsza spłata, jednak bez zwolnienia ze spłacania części kwoty.
Osoby uczące się w szkole wyższej na niezależnym kierunku studiów (a nie przykładowo na kierunku mającym na celu doszkolenie), mogą po przekroczeniu maksymalnego okresu przyznawania świadczenia otrzymać na maksymalnie 12 miesięcy pomoc w ukończeniu kształcenia, jeśli w ciągu kolejnych czterech semestrów zostaną dopuszczeni do egzaminu, a placówka potwierdzi, że kształcenie zostanie ukończone trakcie udzielania pomocy w ukończeniu studiów. Ta jest przydzielana w formie oprocentowanej pożyczki bankowej.