Celem tej umowy jest uniknięcie sytuacji, w której osoby fizyczne bądź prawne uzyskujące dochody w obu państwach byłyby opodatkowane zarówno w jednym, jak i w drugim kraju – a więc podwójnie. Zakres obowiązku podatkowego w Niemczech uzależniony jest od tego, czy pracobiorca podlega ograniczonemu czy też nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu.
Zgodnie z ustawą
Według §1 ust. 1 niemieckiej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (EStG) osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania (par. 8 ordynacji podatkowej) lub pobytu zwyczajowego (par. 9 ordynacji podatkowej) na terenie Republiki Federalnej Niemiec podlegają nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, obejmującemu zarówno krajowe, jak i zagraniczne dochody. Jeśli pracownik ma swoje miejsce zamieszkania na terenie Niemiec lub przebywa tam dłużej niż pół roku, podlega on zawsze nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, dlatego też otrzymuje kartę podatkową (obecnie już w elektronicznej formie). Obywatelstwo nie odgrywa przy tym jakiejkolwiek roli. Za osobę, której miejsce zamieszkania znajduje się na terenie Niemiec, uznaje się osobę fizyczną posiadającą na terenie tego kraju mieszkanie, którym może faktycznie dysponować i z którego korzysta (nie tylko tymczasowo). Z kolei pobyt zwyczajowy ma miejsce zawsze wtedy, gdy pracownik przebywa na terenie Niemiec powyżej 6 miesięcy.
Wniosek
Jeśli zagraniczny pracownik ma swoje miejsce zamieszkania (zgodnie z powyższą definicją) na terenie Niemiec lub jego pobyt zwyczajowy Niemczech trwa dłużej niż 6 miesięcy, powinien otrzymać kartę podatkową w celu potrącenia podatku od wynagrodzenia w Niemczech. Zagraniczni pracownicy nie mający miejsca zamieszkania na terenie Niemiec oraz nie przebywający na terenie tego kraju dłużej niż 6 miesięcy podlegają ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, a więc rozliczają się w Niemczech wyłącznie z dochodów, które tam uzyskali. W przeciwieństwie do pracowników podlegających nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, osoby podlegające ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu nie otrzymują w Niemczech karty podatkowej. Zamiast niej pracownicy ci mogą na własny wniosek otrzymać specjalne poświadczenie, zawierające wszelkie istotne informacje związane z potrąceniem podatku od wynagrodzenia (klasa podatkowa, kwoty wolne od podatku etc.). Tzw. zaświadczenie o potrąconym podatku od wynagrodzenia wystawiane jest na wniosek pracodawcy przez urząd skarbowy, do którego odprowadza on podatek dochodowy. Wniosek o wystawienie takiego zaświadczenia (ew. o jego korektę) może być złożony najpóźniej do końca roku kalendarzowego, za który ma ono obowiązywać.
Unikanie podwójnego opodatkowania – umowa bilateralna pomiędzy Niemcami i Polską
Umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania z zasady przyznaje prawo do opodatkowania płac, pensji i innego rodzaju wynagrodzeń państwu, w którym miała miejsce działalność zarobkowa danej osoby. Państwo, w którym osoba ta ma swoje miejsce zamieszkania, rezygnuje więc ze swojego zasadniczego prawa do opodatkowania na rzecz drugiego kraju, w którym uzyskiwane były dochody, zastrzegając sobie przy tym prawo do zastosowania tzw. metody wyłączenia z progresją. Jeśli pracobiorca zatrudniony jest za granicą jedynie tymczasowo, prawo opodatkowania pozostaje przy państwie rezydencji (tzw. reguła 183 dni). W przypadku tymczasowego zatrudnienia na terenie drugiego państwa bilateralnej umowy (w tym wypadku Niemiec) prawo do opodatkowania przysługuje państwu zamieszkania/rezydencji (w tym wypadku Polsce). Muszą być jednak spełnione poniższe warunki:
- Pracobiorca nie może przebywać na terenie danego zagranicznego państwa dłużej niż 183 dni w danym roku kalendarzowym (podatkowym) tudzież w przeciągu 12 miesięcy.
- Pracodawca nie może mieć swojej siedziby w zagranicznym państwie, na terenie którego zatrudniony jest pracownik.
- Koszty wynagrodzenia pracownika nie mogą być ponoszone przez przedsiębiorstwo/zakład/instytucję, które są utrzymywane przez pracodawcę w zagranicznym państwie, w którym zatrudniony jest pracownik.
Ustawowe uregulowania
Wszystkie 3 powyższe warunki muszą być spełnione jednocześnie. Jeśli nie zostanie dopełniony choćby jeden z nich, prawo do opodatkowania przysługuje państwu, w którym wykonywana była działalność zarobkowa. Umowa z 14 maja 2003 r. pomiędzy Republiką Federalną Niemiec a Rzecząpospolitą Polską w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku weszła w życie z dniem 1 stycznia 2005 r. Można w niej znaleźć uregulowania dotyczące miejsca obowiązku podatkowego w przypadku podatku dochodowego, podatku od osób prawnych czy też podatku od działalności przemysłowej i handlowej w takich przypadkach jak np. opodatkowanie zysków przedsiębiorstwa, transport międzynarodowy, połączone przedsiębiorstwa czy wypłata dywidendy lub opłaty licencyjne.
