Temat odpowiedzialności za podwykonawców jest powszechnie znany w branży budowlanej, a w ostatnim czasie nierzadko pojawiał się także w kontekście dużych firm kurierskich. Współpracują one często z wieloma mniejszymi firmami transportowymi, nie interesując się przy tym, czy podwykonawca przestrzega wszystkich wymaganych przepisów.
Odpowiedzialność w zakresie płacy minimalnej – podstawa prawna
Zleceniodawca odpowiada za zobowiązania podwykonawcy w zakresie wypłacania płacy minimalnej, jako poręczyciel, rezygnujący z pierwszeństwa powództwa przeciw głównemu dłużnikowi. Zastosowanie mają wówczas przepisy § 765 i kol. niemieckiego kodeksu cywilnego. Po pierwsze oznacza to, że odpowiedzialność zleceniodawcy jest niezależna od jego faktycznej winy. Ponosi on ją nawet wtedy, jeśli nie wiedział nic o fakcie niewypłacenia wynagrodzenia minimalnego i nie miał żadnego wpływu na taki stan rzeczy. Co prawda nie grozi mu wtedy grzywna, która mogłaby zostać nałożona, gdyby jego brak wiedzy na temat zaniżenia wynagrodzeń wyniknął z nieuwagi czy zaniedbań. Mogą się jednak pojawić pozwy cywilne ze strony pracowników. Po drugie pracownicy, których dotyczy sprawa, mogą zwrócić się bezpośrednio do głównego przedsiębiorcy z żądaniem wypłacenia wynagrodzenia minimalnego, pomijając przy tym wkraczanie na drogę prawną przeciwko podwykonawcy.
Jakich praw mogą dochodzić przed sądem pracownicy?
Odpowiedzialność niezależna od faktycznej winy ogranicza się do prawa pracownika do wynagrodzenia netto (wynagrodzenie brutto pomniejszone o podatki i składki na ubezpieczenie społeczne). Każdy pracownik w łańcuchu podwykonawców aż do podpodpodwykonawcy może żądać od każdego zleceniodawcy z łańcucha różnicy pomiędzy faktycznie wypłaconym wynagrodzeniem a płacą minimalną. Pracownicy mogą domagać się wyrównania wynagrodzenia za okres, w którym pracowali dla danego zleceniodawcy. Mają na to czas przewidziany w zapisach ustawowych, zbiorowym układzie pracy bądź w umowie o pracę.
Standardowo jest to od 3 do 6 miesięcy po terminie wymagalności. Jeśli nie został ustalony żaden konkretny termin, powszechnie obowiązujący okres przedawnienia wynosi 3 lata. Jeśli zleceniodawca otrzyma od pracownika firmy podwykonawczej żądanie wypłacenia niemieckiego wynagrodzenia minimalnego, może zwrócić się on do zleceniobiorcy/podwykonawcy, wysuwając w jego stronę wewnętrzne roszczenie zwrotne. W praktyce roszczenie to może jednak trafić w próżnię, jeśli zleceniobiorca jest niewypłacalny i z tego powodu pracownicy zgłosili się bezpośrednio do głównego zleceniodawcy.
Czy przedsiębiorstwo ponosi odpowiedzialność za każdego podwykonawcę?
Zgodnie z § 14 ustawy o delegowaniu pracowników można by stwierdzić, że odpowiedzialność w zakresie wynagrodzenia minimalnego rozciąga się na każdą firmę, której przedsiębiorca zleca wykonanie danych prac czy usług. Nie jest to jednak do końca zgodne z prawdą, jeśli przypatrzymy się aktualnemu orzecznictwu prawnemu. Jeśli np. przedsiębiorca wynajmie inną firmę w celu posprzątania jego biur, zasadniczo nie będzie odpowiedzialny za to, czy wynajęty personel otrzymuje obowiązujące wynagrodzenie minimalne. Dotyczy to sytuacji, w których przedsiębiorca korzysta z usług innej firmy jedynie w celu zaspokojenia swoich własnych, „wewnętrznych” potrzeb. Odpowiedzialność ciążyłaby na nim wówczas, gdyby korzystał z usług podwykonawców, aby wywiązać się z umownego obowiązku świadczeń wobec innego zleceniodawcy.
W jaki sposób przedsiębiorstwa mogą zminimalizować ryzyko?
Jeszcze przed zawarciem umowy należy dokonać rozważnego wyboru danego podwykonawcy. Warto więc zebrać możliwie wiele informacji na jego temat. Kasy chorych i zakłady ubezpieczeń od następstw nieszczęśliwych wypadków wystawiają przykładowo aktualizowane na bieżąco zaświadczenia o braku zaległości w zobowiązaniach, które pokazują, czy i na ile dany podwykonawca wywiązuje się z obowiązku uiszczania obowiązkowych składek. Umowa w celu zminimalizowania ryzyka odpowiedzialności powinna obejmować prawo do kontroli i weryfikacji. Regularnie powinny być przedkładane do kontroli rozliczenia wynagrodzeń. Mogłoby to jednak naruszać przepisy ochrony danych osobowych, szczególnie gdy pracownicy nie udzielili zgody na przekazanie swoich danych innym podmiotom. Lepsze będzie więc regularne przedkładanie przez podwykonawcę miesięcznej sumy wynagrodzeń oraz łącznej liczby przepracowanych godzin. Można też zażądać comiesięcznego pisemnego potwierdzenia wypłaty wynagrodzenie minimalnego ze strony doradcy podatkowego, który zajmuje się rozliczaniem płac u podwykonawcy.
Na piśmie warto ustalić następujące zobowiązania:
- Zleceniobiorca musi wykazać, jakich dalszych podwykonawców zatrudnia. Może to zostać uzupełnione o konieczność wyrażenia zgody na zatrudnienie dalszych podwykonawców przez zleceniodawcę.
- Zleceniodawca ma prawo kontrolowania podwykonawców zatrudnionych przez zleceniobiorcę.
- Podwykonawca zwalnia zleceniodawcę z roszczeń z tytułu odpowiedzialności za naruszenie obowiązku wypłacenia wynagrodzenia minimalnego.
- Zleceniodawca ma prawo rozwiązać umowę w trybie nadzwyczajnym.
- Zleceniodawcy przysługuje prawo wstrzymania należytych płatności lub zapłaty kary umownej, jeśli zleceniobiorca nie wypłaca wymaganego wynagrodzenia minimalnego lub robi to nieterminowo.
Z perspektywy ustawowej podwykonawcy nie są zobowiązani do podpisywania powyższych gwarancji/zabezpieczeń. Z czysto prawnego punktu widzenia takie ustalenia są zawsze dobrowolne dla obu stron. Poza tym nie w każdym przypadku jest w pełni jasne, na ile skuteczne prawnie mogą się okazać w praktyce tego rodzaju porozumienia. Skorzystanie z pomocy prawnika może się więc okazać nieodzowne, niezależnie od tego, czy jest się zleceniodawcą czy zleceniobiorcą.
***
Masz pytanie? Zadzwoń lub umów się na spotkanie:
+48 77 403 24 26
Adres:
ul. Opolska 133,
46-081 Dobrzeń Mały
