Czym są nadgodziny (Überstunden)?

Nadgodziny to czas pracy, który wykracza poza wymiar pracy określony umową o pracę lub porozumieniem zakładowym. W danym dniu pracy pracownik może zostać poproszony o pracę po godzinach tylko w wyjątkowych sytuacjach zakładowych.

Pracownik nie może być poszkodowany przez nadgodziny, co miałoby miejsce, gdyby np. żądano od niego pracy po godzinach w wymiarze 25 procent normalnego czasu pracy.

Czy istnieją ogólne przepisy dotyczące czasu pracy?

Prawo ustala dzienny czas pracy w dni robocze w wymiarze ośmiu godzin. Czas pracy może zostać wydłużony do dziesięciu godzin dziennie, jednak powinien zostać wyrównany w przeciągu połowy roku.

Co zrobić, kiedy szef wymaga świadczenia zbyt dużej ilości nadgodzin?

Szef decyduje, kiedy trzeba pracować, o ile nie ustala tego umowa o pracę. Rada zakładowa ma również prawo głosu w sprawie ustalenia czasu pracy oraz podziału wymiaru pracy na poszczególne dni tygodnia.

Jeżeli szef zażąda zbyt dużej ilości nadgodzin szkodząc np. Twojemu zdrowiu, grozi mu postępowanie karne. Kary sięgają 15 000 euro, a w najgorszym wypadku kończą się aresztem.

Czy za nadgodziny szef musi zapłacić wynagrodzenie?

Niekoniecznie. Niestety nie istnieje żadna regulacja na ten temat.

Ustalenia w umowie o pracę, że nadgodziny pokrywane są przez normalne wynagrodzenie, są oczywiście nieważne. Pracodawca nie musi płacić za nadgodziny, może w zamian dać czasownikowi czas wolny (Freizeitausgleich). Gdy tego nie zrobi, a stosunek pracy wygaśnie, pracodawca musi wypłacić nadgodziny. Dopuszczalna jest regulacja, w której pracownik może wybrać między czasem wolnym a wynagrodzeniem.

Co z dodatkiem za nadgodziny (Überstundenzuschlag)?

Pracownik ma prawo do dodatku za nadgodziny tylko wtedy, gdy został ustalony w umowie o pracę (Arbeitsvertaf), zbiorowym układzie pracy (Tarfivertrag) lub porozumieniu zakładowym (Betriebsvereinbarung). Podstawą obliczeniową jest wtedy wynagrodzenie podstawowe za dany miesiąc.

Co z przerwami (Ruhepause)?

Przerwy w pracy przysługują każdemu pracownikowi, a ich długość uzależniona jest od czasu pracy.

Pracując 8-9 godzin dziennie, pracownik ma prawo do przynajmniej 30 minut przerwy. Czas ten nie wlicza się w czas pracy. Przysługująca przerwa może zostać podzielona na kilka mniejszych, które nie mogą być jednak krótsze niż 15 min. Żaden pracownik nie może pracować dłużej niż sześć godzin bez przerwy.

Pracownik ma prawo na spędzenie swojej przerwy według swojego uznania. Nie jest wtedy związany żadnymi obowiązkami i nie musi np. sprawdzać poczty elektronicznej i odbierać telefonów.

Należy również pamiętać, że między zakończeniem pracy w danym dniu, a jej rozpoczęciem w dniu następnym, musi być przynajmniej jedenaście godzin przerwy (w przypadku młodzieży 12). Osoba pracująca do 19:00 może więc rozpocząć pracę dopiero następnego dnia rano o 6:00.

Jakie regulacje dotyczą pracy w nocy (Nachtarbeit)?

O pracy nocnej mówimy wtedy, gdy trwa ponad dwie godziny w czasie od 23:00 do 6:00, a w piekarniach i cukierniach od 22:00 do 5:00.

W przypadku pracy w nocy czas pracy może zostać wydłużony do maksymalnie dziesięciu godzin, jeżeli w danym miesiącu kalendarzowym nie pracowano dłużej niż średnio osiem godzin dziennie. Pracownicy pracujący w nocy maja prawo do odpowiedniej ilości dni wolnych od pracy lub dodatku – chyba że istnieją inne ustalenia taryfowe.

Osobom pracującym w zakładach czynnych przez całą dobę przysługuje dodatek w wysokości 30 procent, a pracującym w systemie zmianowym z nocną zmianą – w wysokości 20 procent, ale tylko w co trzecim tygodniu.