W tym artykule przyjrzymy się szczegółowo temu, kto i na jakich zasadach podlega niemieckiemu systemowi ubezpieczeń zdrowotnych. Opierając się na realnych przypadkach i codziennych sytuacjach przedsiębiorców, przedstawiona zostanie różnorodność sytuacji prawnych oraz praktycznych rozwiązań, jakie są dostępne dla osób prowadzących działalność gospodarczą w Niemczech. Podkreślono również znaczenie indywidualnej analizy sytuacji, możliwej m.in. dzięki wsparciu specjalistów zajmujących się doradztwem ubezpieczeniowym.

Różne grupy przedsiębiorców a obowiązek ubezpieczeniowy

1. Przedsiębiorcy z zameldowaniem firmy na biuro księgowe (bez meldunku prywatnego w Niemczech)

To bardzo popularna forma prowadzenia działalności wśród Polaków w Niemczech. Osoby te często formalnie rejestrują Gewerbe, ale nie mieszkają na stałe w Niemczech. Do pracy dojeżdżają na określony czas, a ich centrum życiowe pozostaje w Polsce.

Z prawnego punktu widzenia, jeśli główny ośrodek życia znajduje się w Polsce, a działalność gospodarcza prowadzona jest głównie w Niemczech, to pojawia się pytanie o miejsce podlegania pod ustawodawstwo ubezpieczeniowe.

W praktyce:

• W wielu przypadkach wystarczy kontynuacja polskiego ubezpieczenia (ZUS lub KRUS), o ile jest ono aktywne i potwierdzone przez instytucję A1.
• Jeśli nie ma możliwości uzyskania A1, potrzebne będzie zawarcie umowy z niemieckim ubezpieczycielem, najczęściej w formie prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego.

Koszty takiego prywatnego ubezpieczenia wahają się zazwyczaj między 130 a 260 euro miesięcznie. Warto jednak zaznaczyć, że:

• Jest to ubezpieczenie czasowe (do maks. 5 lat),
• Nie zawiera ono Pflegeversicherung (ubezpieczenia pielęgnacyjnego),

2. Przedsiębiorcy z meldunkiem prywatnym w Niemczech

Zupełnie inaczej sytuacja wygląda, gdy osoba prowadzi działalność i posiada meldunek w Niemczech. Meldunek prywatny wskazuje, że dana osoba przebywa na terenie Niemiec przez co najmniej 180 dni w roku. W takim przypadku, zgodnie z niemieckim prawem, podlega ona obowiązkowi ubezpieczenia w Niemczech.

Wybór między kasą chorych publiczną (GKV) a prywatną (PKV) zależy od wielu czynników, takich jak wiek, stan zdrowia, dochody, plany na przyszłość (np. rodzina, dzieci). Dla wielu przedsiębiorców korzystniejsza okazuje się opcja prywatna, choć wiąże się z koniecznością indywidualnej kalkulacji ryzyk i kosztów.

Nie bez znaczenia jest tutaj aspekt finansowy. W przypadku bardzo wysokich dochodów przedsiębiorcy opłacający składki w systemie państwowym (GKV) mogą zostać obciążeni składką wynoszącą nawet ponad 1.140 euro miesięcznie, podczas gdy składka w systemie prywatnym może wynosić ok. 400 euro. Taka różnica znacząco wpływa na płynność finansową. Dlatego każda decyzja powinna być poprzedzona dogłębną analizą porównawczą.

Przykład z praktyki:

Anna, 35 lat, ma meldunek w Berlinie, prowadzi jednoosobową działalność, jej całkowity dochód pochodzi z Niemiec. W tej sytuacji nie ma możliwości pozostania w polskim systemie. Anna musi wybrać między kasą prywatną a państwową w Niemczech. Po analizie ofert i swojej sytuacji zdrowotnej decyduje się na prywatne ubezpieczenie z pokryciem kosztów ambulatoryjnych i szpitalnych.

3. Prezesi spółek z udziałami poniżej 50%

Osoby, które są prezesami spółek, ale posiadają mniejszościowe udziału (np. 30%) i jednocześnie otrzymują regularne wynagrodzenie z tytułu umowy o pracę, traktowane są zazwyczaj jak pracownicy.

Oznacza to, że:

• Obowiązuje ich ubezpieczenie w niemieckiej kasie chorych,
• Nawet przy meldunku w Polsce, miejsce wykonywania pracy (czyli Niemcy) decyduje o obowiązku ubezpieczenia,

Przykład:

Marek, 42 lata, prezes GmbH, posiada 30% udziałów i umowę o pracę na 40h tygodniowo. Jest zameldowany w Polsce. Ponieważ jego centrum pracy znajduje się w Niemczech i jest zatrudniony na etacie, musi być ubezpieczony w niemieckiej kasie chorych.

4. Prezesi spółek z udziałami 50% i więcej

W przypadku większościowych udziałowców sytuacja staje się bardziej złożona. Osoby takie traktowane są podobnie do jednoosobowych przedsiębiorców, a ich status wymaga indywidualnej oceny.

Jeśli prezes posiada meldunek w Niemczech, najczęściej podlega obowiązkowi ubezpieczenia. W przypadku braku meldunku należy przeanalizować:

• Gdzie znajduje się centrum życiowe,
• Czy istnieje aktywne ubezpieczenie w Polsce,
• Czy działalność w Niemczech jest prowadzona osobiście czy jedynie formalnie.

Wielu prezesów decyduje się w takich przypadkach na prywatne ubezpieczenie czasowe w Niemczech.

Wyjątki i sytuacje nietypowe

W praktyce występuje wiele przypadków, które trudno zakwalifikować do jednolitych ram prawnych. Dotyczy to m.in. osób prowadzących firmy w dwóch lub więcej krajach, osób pracujących zdalnie, rodzin mieszkających w Polsce przy jednoczesnym prowadzeniu firmy w Niemczech.

Czynniki, które mają kluczowe znaczenie:

• Gdzie mieszkają dzieci i partner/małżonek?
• Gdzie znajduje się główne źródło dochodu?
• Czy istnieje meldunek w Niemczech i aktywność fizyczna w prowadzeniu działalności?
• Czy osoba posiada telefon z niemieckim numerem, niemieckie konto bankowe, tankuje w Niemczech itp.

Chcesz porozmawiać ze specjalistą w tematyce ubezpieczeń zdrowotnych? Wypełnij formularz.

Indywidualna analiza sytuacji – dlaczego jest tak ważna?

Z pozoru podobne przypadki mogą prowadzić do zupełnie innych wniosków. Urzędy niemieckie, w tym kasy chorych, Zoll oraz DRV (Deutsche Rentenversicherung) często wymagają szczegółowych dowodów i dokumentacji. Błędna klasyfikacja może skutkować nie tylko zaległościami składkowymi, ale także wysokimi karami.

Dlatego tak ważne jest skorzystanie z profesjonalnej analizy – oceny, gdzie dana osoba faktycznie podlega ubezpieczeniom i jakie ma możliwości (np. wyboru rodzaju ubezpieczenia, wnioskowania o A1, zarejestrowania działalności zgodnie z przepisami transgranicznymi).

Jak można się zabezpieczyć?

Specjalistyczne podmioty, takie jak zespół kuppolise, zajmują się analizą transgranicznych obowiązków ubezpieczeniowych. Ich działania koncentrują się na wsparciu osób prowadzących działalność w Niemczech i Polsce w prawidłowym ustaleniu miejsca ubezpieczenia oraz w doborze najkorzystniejszego rozwiązania.

Dzięki doświadczeniu i znajomości praktyki urzędów, możliwe jest przygotowanie indywidualnych raportów, prowadzenie konsultacji oraz pomoc w kontaktach z instytucjami. Analiza dokonana przez profesjonalistów może uchronić przed niepotrzebnymi kosztami i ryzykiem związanym z błędną interpretacją przepisów.

O autorze

Michał Kubik – CEO firmy kuppolise.de, specjalista ds. ubezpieczeń zdrowotnych, wieloletni przedsiębiorca działający na terenie Niemiec. Uznawany za jednego z największych ekspertów w zakresie ubezpieczeń zdrowotnych, optymalizacji podatkowej dla przedsiębiorców oraz weryfikacji obowiązku składek socjalnych. Pomaga firmom i osobom indywidualnym odnaleźć się w gąszczu niemieckich przepisów i podejmować świadome decyzje w zakresie ubezpieczeń.

/ Artykuł partnera /