Wniosek o zasiłek Hartz IV należy złożyć w Jobcenter, a nie w Urzędzie Pracy (Agentur für Arbeit), w którym zgłaszasz się jako osoba bezrobotna. Na stronie internetowej Federalnego Urzędu Pracy znajdziesz placówki odpowiedzialne za dany region. Wniosek należy złożyć  jak najprędzej, ponieważ zasiłek jest wypłacany pierwszego dnia każdego miesiąca. Jeżeli chcesz otrzymać zasiłek za czerwiec, musisz złożyć wniosek najpóźniej do końca czerwca. Istnieje możliwość złożenia wniosku wcześniej, co można zaznaczyć na głównym formularzu.

Składanie wniosku Hartz IV

Na początek wystarczy, kiedy złożysz nieformalny wniosek. Można to zrobić pisemnie, telefonicznie lub osobiście. Później należy skompletować załączniki i dostarczyć je do Jobcenter. Istnieje możliwość wysłania ich pocztą, jednak najlepiej zrobić to osobiście, aby móc poświadczyć złożenie kompletnego wniosku. W tym celu można zabrać ze sobą osobę towarzyszącą, która wystąpi w roli świadka. Możesz również poprosić o wystawienie potwierdzenia złożenia wniosku.

Poza tym urzędnik, u którego składasz dokumenty, poinformuje Cię od razu, jakich zaświadczeń lub formularzy jeszcze Ci brakuje oraz kiedy musisz je dostarczyć.

Wypłacanie zasiłku Hartz IV (Arbeitslosengeld II, ALG II)

Po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku, świadczenie zostanie wypłacone wstecz począwszy od dnia jego złożenia. Później będzie wypłacane zawsze do przodu z początkiem każdego miesiąca. Przykładowo, gdy złożony w czerwcu wniosek zostanie rozpatrzony w lipcu, na początku sierpnia otrzymasz zasiłek za trzy miesiące.

Czas oczekiwania na rozpatrzenie wniosku jest różny w poszczególnych placówkach Jobcenter. Kiedy okaże się, że jest niekompletny, trzeba uzbroić się w cierpliwość. Placówki są również obciążone w różnym stopniu, co wpływa na czas rozpatrywania dokumentów. Pomoc zostaje przyznana zawsze na okres sześciu miesięcy.

Komu przysługuje Hartz IV

Prawo do zasiłku Hartz IV mają osoby zdolne do pracy, ale wymagające wsparcia, w przedziale wiekowym od 15 do 56 lat (maksymalnie 67), przebywające na terenie Niemiec.

Zdolna do pracy jest osoba, będąca w stanie pracować co najmniej trzy godziny dziennie. Z kolei za osobę potrzebującą uchodzi taka, która nie jest w stanie samodzielnie zapewnić sobie utrzymania.

O Hartz IV nie mogą ubiegać się emeryci, dzieci poniż 15. roku życia, osoby niezdolne do pracy oraz bez stałego zameldowania w Niemczech.

Świadczenie nie przysługuje także ubiegającym się o azyl z państw spoza Unii Europejskiej, jak również obcokrajowcom, którzy przebywają w Niemczech tylko w celach zarobkowych.

Dodatek mieszkaniowy priorytetem

Osoby pobierające dodatek mieszkaniowy (Wohngeld) nie mają prawa do ubiegania się o Hartz IV, jeżeli uzyskana pomoc finansowa pokrywa ich zapotrzebowanie. Z tego właśnie powodu należy wpierw ubiegać się o dodatek mieszkaniowy, a dopiero później o Hartz IV. Na stronie hartzig.org znajduje się kalkulator, który pomaga wyliczyć czy dana osoba może ubiegać się o pomoc.

Hartz IV przysługuje także osobom o niskich zarobkach – zarabiających maksymalnie 450 euro miesięcznie lub zatrudnionych w niepełnym wymiarze godzin. Prawo do zasiłku dla bezrobotnych ALG II mają również świadczeniobiorcy zasiłku dla bezrobotnych Arbeitslosengeld I.

Świadczenie podstawowe (Regelbedarg) i osoby dodatkowe (Bedarfsgemeinschaft)

Kiedy wniosek zostanie złożony, urząd oblicza, ile pieniędzy potrzebuje wnioskodawca, by zgodnie z prawem mógł prowadzić „życie godne człowieka“ (Kodeks Cywilny II, Rozdział 1, §1, punkt 1). Sprawdzeniu ulega również czy wnioskodawca potrzebuje wsparcia również dla innych osób, które określane są mianem wspólnoty (Bedarfsgemeinschaft). Mogą do niej należeć:

– żyjący we wspólnym gospodarstwie domowym rodzice wnioskodawcy, o ile jest młodszy niż 25 lat,

– partner lub partnerka wnioskodawcy,

– dzieci wnioskodawcy, które nie przekroczyły 25. roku życia i nie są w stanie zapewnić sobie utrzymania z własnego dochodu lub majątku.

Jeżeli istnieją takie osoby, ich dochód zostanie wzięty pod uwagę w obliczeniach przysługującego zasiłku Hartz IV.

W celu zagwarantowania minimum niezbędnego do życia, Kodeks Cywilny II (SGBII) ustala świadczenie podstawowe, które ma zapewnić podstawę finansową pokrywającą m.in. koszty wyżywienia, odzieży oraz higieny. Pod uwagę brane są również wydatki związane z udziałem w życiu społecznym i kulturalnym.

Obliczenie zasiłku Hartz IV

Od 1 stycznia 2016 roku stawka świadczenia podstawowego przysługująca wnioskodawcy samodzielnie prowadzącemu gospodarstw domowe wynosi 404 euro. Każda osoba tworząca z nim gospodarstwo domowe i zaliczająca się do otrzymania pomocy może otrzymać 364 euro. Do tego doliczone zostaną kolejne wydatki, jak np. koszty ogrzewania czy związane z wychowaniem dzieci. Często brane są pod uwagę wydatki specjalne związane z kosztami specjalnego wyżywienia czy potrzebami osób niepełnosprawnych lub kobiet w ciąży.

Później Jobcenter szacuje, ile dochodów miesięcznie posiada wnioskodawca. Wlicza się do nich również zasiłek wychowawczy (Elterngeld) i rodzinny (Kindergeld).

Pod uwagę brany jest też majątek wnioskodawcy, który zostaje podzielony na miesiące pobierania świadczenia, a w obliczeniach traktowany jest tak samo jak dochód.

Z wcześniej ustalonego zapotrzebowania Jobcenter odlicza dochody wnioskodawcy i następnie wpłaca mu otrzymaną różnicę.

Kwoty wolne od podatku (Freibeträge)

Świadczeniobiorcom przysługują kwoty wolne od podatku. Do obliczeń brane są pod uwagę dochody i majątek od pewnej wysokości.

Na zakup niezbędnych rzeczy każdy świadczeniobiorca otrzymuje 750 euro.

Majątek (Eigentum): Każdy pełnoletni świadczeniobiorca może posiadać majątek w wysokości 150 euro na każdy rok życia. Kodeks Cywilny ustanowił dolną granicę w wysokości 3 100 euro, która dotyczy również majątku dzieci. Kiedy osoba osiągnie 21 lat, kwota wolna od podatku wynosi 3 150 euro i rośnie o 150 euro z każdym następnym rokiem. W kodeksie znajdziemy również górne granice, których majątek nie może przekroczyć. Kształtują się one według roku urodzenia. Osoby urodzone przed 1958 rokiem mogą posiadać maksymalnie 9 750 euro, roczniki z przedziału 1958-1964 – 9 900 euro, a wszystkie pozostałe 10 050 euro.

Ubezpieczenie na przyszłość (Altersvorsorge): W przypadku prywatnych ubezpieczeń na przyszłość kwota wolna od podatku wynosi 750 euro na każdy rok życia, o ile pieniądzy nie można wypłacić przed 60. rokiem życia. Zakładowe ubezpieczenie nie jest brane pod uwagę, kiedy finansuje je pracodawca, a pracownik ma dostęp do zgromadzonych pieniędzy dopiero po przejściu na emeryturę. Również tutaj wprowadzone zostały pewne ograniczenia. Osoby urodzone przed 1958 rokiem mogą odłożyć maksymalnie 48 750 euro, roczniki 1958-1964 – 49 500 euro, a pozostali 50 250 euro.

Majątek rzeczowy (Eigentumsgegenstände): Zaliczają się do niego sprzęty domowe, pojazdy mechaniczne i użytkowana przez świadczeniobiorcę nieruchomość własnościowa. Do obliczeń nie wliczają się również przedmioty stanowiące zabezpieczenie na przyszłość, jeśli osoba ubiegająca się o zasiłek jest zwolniona z państwowego ubezpieczenia emerytalnego. Nie bierze się także pod uwagę majątku, który w bliskiej przyszłości zostanie zainwestowany w działkę służącą osobom niepełnosprawnym lub wymagającym opieki. Nienaruszone pozostaną również przedmioty i prawa, których utrata może w szczególny sposób dotknąć osobę poszkodowaną lub których użytkowanie okaże się nieopłacalne.

Wsparcie i wymagania

Ostatni pakiet reform „Hartz IV“ połączył pomoc osobom bezrobotnym z socjalną. Udzielanie wsparcia poszukującym pracy reguluje Druga Księga Kodeksu Cywilnego (SGB II), która obowiązuje od 1 stycznia 2005 roku. Pakiet zawdzięcza swoją nazwę Peterowi Hartzowi, który na zlecenie rządu Kanclerza Gerharda Schrödera poprowadził „Komisję ds. Nowoczesnych Świadczeń na Rynku Pracy”. To ona opracowała propozycje reform dotyczących polityki rynku pracy oraz pośrednictwa pracy.

Zadaniem Hartz IV nie jest tylko zapewnienie godziwej egzystencji osobie bezrobotnej. W Kodeksie Cywilnym znajdziemy punkt „Wsparcie i wymagania” (Fördern und Fordern). Świadczeniobiorcy mają otrzymać wsparcie, by w przyszłości stanąć na własnych nogach. Jednocześnie wymaga się od nich, by wykorzystali wszystkie możliwości, które mają na celu polepszenie ich sytuacji.

Pomoc dla poszukujących pracy obejmuje nie tylko podstawowe świadczenia finansowe, ale również rzeczowe i usługowe. Bezrobotni mają prawo do skorzystania z porad doradcy oraz pomocy w poszukiwaniu pracy, ofert dalszego kształcenia itd.

Formularze i załączniki

Główny formularz (Hauptantrag HA)

Najważniejszy formularz wniosku, w którym wnioskodawca podaje swoje dane personalne. We wniosku znajdują się podpowiedzi dotyczące niezbędnych załączników.

Załącznik WEP (Anlage WEP)

Służy do podania danych osób tworzących z wnioskodawcą wspólne gospodarstwo domowe i kwalifikujących się do otrzymania pomocy finansowej.

Załącznik Kl (Anlage KI)

Należy wypełnić, gdy pomoc może otrzymać również dziecko poniżej 15. roku życia.

Załącznik WBA (Anlage WBA)

Dokument niezbędny do przedłużenia wypłacania zasiłku. Skraca czas oczekiwania na rozpatrzenie kolejnego wniosku.

Załącznik KDU (Anlage KDU)

Wniosek o pomoc finansową na pokrycie kosztów związanych z ogrzewaniem itp.

Załącznik EK (Anlage EK)

Formularz, w którym należy podać dane dotyczące dochodu osób powyżej 15. roku życia, na które również można uzyskać wsparcie.

Zaświadczenie o zarobkach (Einkommensbescheinigung)

Formularz wypełnia pracodawca.

Zaświadczenie o zatrudnieniu (Arbeitsbescheinigung)

Wypełnia również pracodawca. Niezbędne w celu sprawdzenia praw do poszczególnych świadczeń, jeżeli pracodawca został zwolniony.

Załącznik EKS (Anlage EKS)

Należy wypełnić w przypadku prowadzenia samodzielnej działalności gospodarczej, gospodarstwa rolnego lub leśnej.

Załącznik VM (Anlage VM)

Dokładne dane na temat posiadanego majątku złożonego na lokatach (Kapitalanlage), kontach oszczędnościowo-rozliczeniowych (Girokonto) oraz kontach oszczędnościowych (Sparanlage), jak również informacje na temat pojazdów mechanicznych.

Załącznik VE (Anlage VE)

Dane osób tworzących z wnioskodawcą wspólne gospodarstwo domowe, które nie są krewnymi wnioskodawcy i którym nie przysługuje pomoc.

Załącznik SV (Anlage SV)

Dane dotyczące ubezpieczenia społecznego.

Załącznik HG (Anlage HG)

Dane osób tworzących z wnioskodawcą wspólne gospodarstwo domowe, które są krewnymi wnioskodawcy i którym nie przysługuje pomoc.

Załącznik MEB (Anlage MEB)

Należy wypełnić jeżeli wnioskodawca ponosi koszty wyjątkowe np. z tytułu bycia alergikiem.

Załączniki niezbędne do ustalenia roszczeń alimentacyjnych (Unterhaltsanspruch)

Anlage UH1 | Anlage UH2 | Anlage UH3 | Anlage UH4

Załącznik UF (Anlage UF)

Należy wypełnić w przypadku, gdy wypadek spowodował, że wnioskodawca ma prawo do wsparcia, ponieważ wtedy prawo do odszkodowania przechodzi na świadczeniodawcę.

Załącznik BB (Anlage BB)

Należy wypełnić, jeżeli występuje zapotrzebowanie wyjątkowe, którego nie można udowodnić.

Załącznik SE (Anlage SE)

Zwolnienie z obowiązku tajemnicy lekarzy, szpitali i klinik w celu ustalenia faktów na temat wypadku (załącznik UF).

Formularz VÄM (Formular VÄM)

Dane na temat zmian, dotyczących sytuacji finansowej świadczeniobiorcy, jego danych bankowych lub adresu zamieszkania.