Postaramy się po krótce wytłumaczyć, jak prawidłowo zachować się w przypadku zachorowania podczas urlopu, czego może wymagać od Ciebie pracodawca, jeśli chodzi o uzgadnianie urlopu, kiedy nie tracisz urlopu oraz co stanie się z niewykorzystanym prawem do urlopu, kiedy zakończysz stosunek pracy.

1. Jakich zasad musisz przestrzegać ubiegając się o urlop?

Czas rozpoczęcia urlopu oraz jego długość pracownik powinien omówić z pracodawcą, natomiast porozumienie powinno zostać zawarte albo pisemnie, albo ustnie. Pod żadnym pozorem jednak szef nie ma prawa wysłać pracownika na urlop, tak samo jak pracownik nie może pójść na urlop bez wcześniejszego uzgodnienia tego z szefem. Prawo przewiduje możliwość pójścia na niezapowiedziany urlop przez pracownika tylko w niektórych przypadkach (jeżeli np. przedłuża się powód zwolnienia pracownika od wykonywanej pracy). Należy zatem pamiętać, by urlop uzgodnić z pracodawcą, gdyż pójście na urlop według własnego uznania grozi ryzykiem zwolnienia z pracy. To samo dotyczy samowolnego przedłużenia urlopu.

2. Z jakim wyprzedzeniem powinienem załatwić urlop?

Prawo nie określa konkretnego momentu, co oznacza, że można uzgodnić urlop na krótko przed jego rozpoczęciem. Z reguły jednak robi się to z większym wyprzedzeniem, a często urlopy poszczególnych pracowników zostają planowane dużo wcześniej.

3. Czy jedna ze stron może wycofać się z uzgodnionego urlopu?

Przepisowe ustalenie urlopu jest wiążące dla obu stron. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, by zastąpić je nowym przed lub w czasie rozpoczęcia wcześniej zaplanowanego urlopu. Nie jest jednak dopuszczalne, by jedna ze stron samowolnie decydowała o zmianie terminu urlopu lub o jego wycofaniu – prawo do takich zmian przysługuje tylko w wyjątkowych wypadkach, które wymagają podania powodu.

4. Czy w przypadku zawieszenia pracy zakładu lub przerwy urlopowej muszę brać urlop?

W okresie letnim oraz w czasie świąt Bożego Narodzenia zakłady często zawieszają swoją pracę. Urlop przypadający na taki czas musi zostać wcześniej przedyskutowany z pracownikiem, zgodnie z zasadą, że zawsze musi dojść do porozumienia pomiędzy pracownikiem a pracodawcą.

Podobnie rzecz się ma z przerwą urlopową, na którą musi zgodzić się każdy z pracowników. Jednostronne decydowanie o urlopie w takich przypadkach jest niedozwolone. Często jednak wykorzystanie urlopu w tym czasie jest oczywiste, ponieważ pracodawca co roku planuje z pracownikami urlop na tę samą porę. Uściślenie terminu urlopu może być zawarte w umowie o pracę, jeżeli tryb działania zakładu przewiduje określoną przerwę urlopową.   

5. Czy szef może wstrzymać urlopy?

Ograniczony czasowo zakaz brania urlopu znajduje swoje prawne uzasadnienie tylko wtedy, gdy zaistnieją wyjątkowe czynniki zakładowe.

6. Jak należy postąpić w przypadku zachorowania w czasie trwania urlopu, by nie stracić prawa do niego?

Osoba, która zachorowała w czasie trwania urlopu, może stracić dni urlopowe, jeżeli nie zostały spełnione pewne warunki – urlop może zostać przerwany, jeżeli choroba trwała dłużej niż trzy dni, nie została spowodowana umyślnie lub przez nieostrożność, pracodawca został o niej poinformowany w przeciągu trzech dni, a po powrocie do pracy pracownik przedłożył zaświadczenie lekarskie o niezdolności do pracy. Jeżeli zostały spełnione wymienione wyżej cztery warunki, dni choroby nie zostaną potraktowane jako urlop i wliczą się do puli dni urlopowych. W przypadku zachorowania za granicą, prócz zaświadczenia lekarskiego, wymagany jest również dokument z urzędu, który poświadczy, że zaświadczenie lekarskie zostało wydane przez uprawnionego lekarza. Niniejszego dokumentu nie trzeba przedkładać w przypadku możliwego do sprawdzenia pobytu w szpitalu publicznym. Potwierdzone zachorowanie nie przedłuża w żadnym wypadku automatycznie urlopu.

7. Jak długo gromadzi się niewykorzystany urlop?

Niewykorzystane dni urlopowe z jednego roku przechodzą na rok następny. Urlop ulega przedawnieniu po upływie dwóch lat od zakończenia roku, w którym przysługiwał. Łącznie przysługują pracownikowi trzy lata na zrealizowanie urlopu, a więc w jednym roku pracownik może mieć do wybrania nagromadzony urlop z trzech lat. Jeżeli po tym czasie do puli dni urlopowych doliczone zostaną nowe, stare ulegną przedawnieniu, co ma zapobiec nagromadzeniu urlopu, który pracownik powinien wykorzystać na odpoczynek. Nowy urlop przysługuje z dniem rozpoczęcia nowego roku pracy, który może pokrywać się z rokiem kalendarzowym.

8. Czy w czasie trwania okresu wypowiedzenia, przysługujący urlop musi zostać wykorzystany?

Prawo nie określa, jak postępować w takim przypadku. Pracownik, który złożył wypowiedzenie powinien jednak wybrać przysługujący mu urlop zgodnie ze swoimi możliwościami, które uzależnione są od czasu oraz możliwości wykorzystania przysługującego urlopu w celu wypoczynku.

9. Czy urlop może zostać wypłacony?

Większa wypłata zamiast urlopu? Takie coś nie wchodzi w grę. Zgodnie z ustawą o urlopach zabronione są porozumienia, które zakładają płatne wynagrodzenie w zamian za niewykorzystanie urlopu.

10. Czy przysługujące dni urlopowe powinny zostać wypłacone przed rozwiązaniem stosunku pracy?

Tak. Prawo zakłada wypłacenie pieniędzy w zamian za niewykorzystany urlop w przypadku rozwiązania stosunku pracy.