Dopóki sąd rejonowy, jako sąd upadłościowy, nie wyda orzeczenia w sprawie wniosku o ogłoszenie upadłości, wyznacza tymczasowego zarządcę danej spółki. W praktyce zasadą jest, że powoływany jest tzw. słaby tymczasowy zarządca masy upadłościowej (niem. schwacher vorläufiger Insolvenzverwalter), któremu sąd upadłościowy może przyznać pewne uprawnienia do rozporządzania. W takim przypadku nic się nie zmienia dla pracowników do czasu wszczęcia postępowania upadłościowego – chyba że „słaby” tymczasowy zarządca masy upadłościowej wyjątkowo uzyska indywidualne upoważnienie sądu do zajmowania się sprawami z zakresu prawa pracy. Zdarza się to jednak rzadko. Z drugiej strony, w przypadku orzeczenia ogólnego zakazu zarządzania i powołania tzw. silnego tymczasowego zarządcy masy upadłościowej wszystkie uprawnienia pracodawcy przechodzą w całości na tymczasowego zarządcę.
Co się dzieje z prawem do wynagrodzenia?
Warto jednak wiedzieć, że sam wniosek o ogłoszenie upadłości nie zmienia niczego w stosunku pracy. Umowa o pracę jest nadal ważna i nadal istnieje obowiązek wykonywania uzgodnionych w niej obowiązków. Zaleca się pracownikom także sporządzenie listy wszystkich roszczeń pieniężnych, jakie powstały wobec pracodawcy do momentu złożenia przez niego wniosku o upadłość, a nie zostały jeszcze spełnione. Pracodawca nie musi wypłacać zaległych wynagrodzeń z okresu przed wszczęciem postępowania upadłościowego, ponieważ jest niewypłacalny. Roszczenia te muszą zostać jednak zarejestrowane w tabeli niewypłacalności (niem. Insolvenztabelle). Jeśli po zakończeniu postępowania upadłościowego pozostaną jakiekolwiek aktywa, zostaną one rozdzielone między wierzycieli upadłościowych zgodnie z kwotą zadłużenia. Obejmuje to również pracowników. Aby móc zarejestrować własne roszczenia, poszkodowani zazwyczaj otrzymują pismo od właściwego syndyka masy upadłościowej.
Zasiłek upadłościowy Insolvenzgeld
Dotknięci upadłością pracodawcy pracownicy powinni się także ubiegać o zasiłek upadłościowy (niem. Insolvenzgeld) od właściwej placówki urzędu pracy, tak szybko jak to możliwe od momentu dowiedzenia się o niewypłacalności. W tym celu muszą przedłożyć zaświadczenie o niewypłacalności, o które mogą się zwrócić do pracodawcy lub syndyka masy upadłościowej. Co do zasady pracownicy otrzymują zasiłek w wysokości swoich dotychczasowych zarobków netto. Jeśli późniejsze bezrobocie jest nie do uniknięcia, pracownik powinien również zarejestrować się jako osoba poszukująca pracy w lokalnym urzędzie pracy już na wczesnym etapie ogłoszonego postępowania upadłościowego i ubiegać się o zasiłek dla bezrobotnych. Zasiłek dla bezrobotnych jest wypłacany nawet przed zakończeniem stosunku pracy, jeśli istnieje prawo do wynagrodzenia lub świadczenia urlopowego, które nie może być obecnie zrealizowane przez pracodawcę.
Jak długo wypłacany jest zasiłek Insolvenzgeld?
Pieniądze z masy upadłościowej są wypłacane na poczet zaległych wynagrodzeń, ale maksymalnie przez trzy miesiące. Nie zawsze muszą to być jednak ostatnie trzy miesiące przed wszczęciem postępowania upadłościowego. W wielu przypadkach tak właśnie jest. Jednak pracownicy, którzy nie otrzymali wynagrodzenia przez cztery miesiące przed wszczęciem postępowania upadłościowego, a następnie zrezygnowali z pracy i podjęli kroki prawne w celu uzyskania zaległego wynagrodzenia, mogą się również ubiegać o zaległe wynagrodzenie jako zasiłek Insolvenzgeld. Na stronie internetowej Federalnej Agencji Pracy znajdują się odpowiednie formularze do ubiegania się o zasiłek na wypadek niewypłacalności. Zainteresowani mogą złożyć wniosek w formie pisemnej lub elektronicznej w ciągu dwóch miesięcy od wszczęcia postępowania upadłościowego. Często jednak syndyk masy upadłościowej zapewnia wypłatę środków z góry, aby osoby poszkodowane nie musiały długo czekać. Zasadniczo pracownicy są nadal związani swoimi zobowiązaniami wynikającymi z umowy o pracę, nawet po wszczęciu postępowania upadłościowego.
Czy mimo ogłoszonej niewypłacalności nadal trzeba przychodzić do pracy?
Także w przypadku większych i długotrwałych zaległości płacowych pracownicy nie powinni pochopnie wstrzymywać się z wykonywaniem pracy do czasu uregulowania zaległych roszczeń płacowych, ale powinni postępować ostrożnie. W razie wątpliwości mogą się zwrócić o poradę do prawnika specjalizującego się w prawie pracy lub do lokalnego związku zawodowego. Czy jednak po ogłoszeniu niewypłacalności automatycznie należy spodziewać się zwolnienia? Otóż nie ma specjalnego prawa do wypowiedzenia z powodu niewypłacalności. Jeśli jednak okaże się, że firma nie może kontynuować działalności w ogóle lub tylko w zredukowanej formie po reorganizacji, podczas której miejsca pracy zostaną utracone, może to prowadzić do zwolnień. Jeśli istnieje rada zakładowa, restrukturyzacja musi być z nią negocjowana, nawet w okresie niewypłacalności. Ponadto musi zostać stworzony plan socjalny zgodnie z zasadami kodeksu upadłościowego. Dopiero wtedy można dokonać zwolnień.
Czy można rozwiązać stosunek pracy wcześniej, niż planowano?
W pewnych okolicznościach pracownicy mogą przedwcześnie zakończyć stosunek pracy w przypadku niewypłacalności, składając nadzwyczajne wypowiedzenie bez zachowania okresu wypowiedzenia. Jednak czy ma to sens, to już inna sprawa. W każdym razie pracownicy muszą mieć ku temu ważny powód. Federalny Sąd Pracy zakłada istnienie ważnego powodu, jeśli zaległa jest znaczna kwota wynagrodzenia. To samo dotyczy sytuacji, gdy wypłata wynagrodzenia jest znacznie opóźniona, a pracownik wysłał pracodawcy przypomnienie o wypłacie wynagrodzenia lub jeśli przypomnienie było niepotrzebne, ponieważ oczywiste jest, że pracodawca i tak nie zapłaci. Czy zatem pracownik nadal może korzystać z urlopu? Uprawnienia urlopowe pozostają niezmienione! Urlopu, który został już zatwierdzony, nie można po prostu cofnąć. Tymczasowy syndyk masy upadłościowej lub zarządca masy upadłościowej jest wówczas odpowiedzialny za wszystkie kwestie związane z urlopem. I jeśli pracownik nadal pracuje, nabywa również dalsze uprawnienia urlopowe.
