Dlaczego w świadectwie pracy odnajdziemy „zaszyfrowane” informacje?

Świadectwo pracy musi być prawdziwe, życzliwe i kompletne. Spełnienie wszystkich tych wymogów nie jest wcale takie łatwe, dlatego też pracodawcy posługują się sformułowaniami, które nie odbiegają od prawdy, ale nie brzmią negatywnie. Mówiąc inaczej – to bardzo wyrafinowane prezentowanie prawdy, ukryte pod warstwą uprzejmości.

Bardzo często wydaje się, że w szczególności ocena wydajności i wykonywania pracy jest jednoznacznie pozytywna. Jednak uważny czytelnik świadectwa pracy szybko znajdzie sformułowania, które mają drugie dno.

Jeżeli pracodawca napisze na przykład, że „nie ma żadnych zastrzeżeń”, nie jest to w żadnym wypadku pozytywne, ponieważ oznacza, że niestety nie ma czego pochwalić.

Jakie techniki używane są do „szyfrowania“?

Trening czyni mistrza, ale na pierwszy raz wystarczy, jak przyjrzysz się krytycznie swojemu świadectwu pracy – szybko przejrzysz naciągane słowa pochwały.

Oto najczęściej spotykane techniki:

– brak ważnych wypowiedzi lub ocen. Np. jeżeli przy ocenie księgowego nie pojawia się ani słowo o jego niezawodności i szczerości.

– podkreślenie rzeczy oczywistych i nieważnych. Np. szef chwali grafika komputerowego za racjonalne wykorzystywanie materiałów, a nie kreatywną pracę.

– sprzeczność niektórych wypowiedzi psuje pozytywne wrażenie. Np. Wpierw szef wychwala pracę swojego pracownika, ale nie wyraża smutku z powodu jego rezygnacji.

– użycie pozytywnych sformułowań, które jednocześnie wskazują na inne niedociągnięcia. Np. „Zadania, które mu powierzano, wykonywał bez zarzutu”. Pracownik sam zatem nie wykazywał się inicjatywą.

– ograniczające sformułowania świadczą o braku zainteresowania pracownikiem w innych działach. Np. „Oddział XY cenił jego kompetencje”.

Kiedy mogę prosić o wystawienie świadectwa pracy?

Jeżeli stosunek pracy dobiega końca, pracodawca musi wystawić Ci świadectwo pracy. Jest do tego prawnie zobowiązany, przy czym czas trwania stosunku pracy nie ma znaczenia.

Możesz poprosić pracodawcę o wystawienie świadectwa pracy tylko w wyjątkowych uzasadnionych przypadkach, np.:

– zmiana przełożonego,

– znaczne zmiany w przedsiębiorstwie,

– sprzedaż przedsiębiorstwa,

– wiesz, że niebawem z powodów osobistych, sposób wykonywania Twojej pracy zmieni się.

W ten sposób będziesz mieć świadectwo pracy dotyczące konkretnego okresu. Jeżeli końcowe okazałoby się negatywne, zawsze masz coś na swoją obronę.

Jakie typy świadectwa pracy wyróżniamy?

Możesz wybrać pomiędzy zwykłym świadectwem pracy a specjalistycznym.

Zwykłe świadectwo pracy udziela informacji o rodzaju i czasie trwania stosunku pracy. Musi zawierać dane osobowe pracodawcy i pracownika wraz z adresem. Kluczowy jest również dokładny opis stanowiska.

Specjalistyczne świadectwo pracy prócz rodzaju i długości stosunku pracy, musi zawierać ocenę pracy pracownika oraz jego zachowania.

Do oceny pracy należą:

– wiedza i umiejętności,

– gotowość do pracy,

– sposób wykonywania pracy,

– sukcesy zawodowe,

– dokładność,

– efekty pracy,

– udział w kursach i szkoleniach.

Z kolei w ocenie zachowania brane jest pod uwagę zachowanie pracownika wobec przełożonych, współpracowników, klientów itp.

Wskazówka: Pamiętaj, że pracodawca nie ma prawa oceniać Cię za to, co robisz poza godzinami pracy.

Co jeszcze musi zawierać świadectwo pracy?

– Z świadectwa musi jasno wynikać, kto je wystawia. Dlatego najlepiej, jeżeli są wypisane na papieże firmowym.

– Świadectwo musi zawierać twoje dokładne dane osobowe, czyli pełne imię i nazwisko, zawód oraz stopień akademicki (jeżeli dotyczy).

– Ważne, aby pracodawca wymienił wszystkie zadania, które wypełniałeś.

– Upomnienia, urlop oraz choroby – nie mogą znaleźć się w Twoim świadectwie pracy.

– Na pewno nie może zabraknąć daty oraz własnoręcznego podpisu pracodawcy.

Co robić, kiedy pracodawca wystawił negatywne świadectwo pracy?

Jeżeli pracodawca nie wystawi świadectwa pracy, może go do tego zmusić sąd pracy. Natomiast w momencie, gdy świadectwo nie spełnia wymogów formalnych oraz merytorycznych, możesz żądać jego poprawy. To samo dotyczy sytuacji, w której nie zgadzasz się z oceną pracodawcy.

Swoje żądanie możesz wysunąć na drodze sądowej. W tym wypadku możesz przedłożyć poprawione przez ciebie świadectwo pracy. Pamiętaj jednak, że wszystko, co oceniasz wyżej niż „zadowalająco” wymaga potwierdzenia. Radzimy jednak wpierw porozmawiać z pracodawcą. Być może w ten sposób wyjaśnicie sobie nieporozumienia, a szef poprawi świadectwo bez zbędnego zamieszania.

Jakie reguły musi spełniać świadectwo pracy?

– Musi być prawdziwe i przedstawić nowemu pracodawcy kompletny obraz pracownika.

– Musi być napisane w zrozumiały sposób.

– Musi być kompletne.

– Musi zawierać wszystkie ważne fakty i oceny.  

– Musi być życzliwe.

– Nie może utrudniać pracownikowi dalszej drogi zawodowej. Negatywne uwagi muszą dotyczyć tylko pracy na danym stanowisku. Poza tym pracodawca powinien poświęcić też uwagę pozytywnym aspektom.