Wniosek o Arbeitslosengeld II należy złożyć w urzędzie Jobcenter, a nie w Federalnym Urzędzie Pracy (niem. Agentur für Arbeit), gdzie z kolei trzeba zarejestrować się jako bezrobotny. Adres najbliższego Jobcenter można znaleźć w Internecie. Wniosek należy złożyć najlepiej osobiście, najszybciej jak się da. Hartz IV jest bowiem wypłacane od 1 dnia miesiąca, w którym złożony został wniosek.

Kto więc chce otrzymywać zasiłek dla bezrobotnych od 1 kwietnia, musi złożyć stosowny wniosek najpóźniej do 10 kwietnia. Możliwe jest także złożenie wniosku z podaniem późniejszej daty rozpoczęcia pobierania Arbeitslosengeld.

Wniosek o Hartz IV

By termin został dotrzymany, wystarczy złożyć najpierw nieformalny wniosek, obojętnie czy pisemnie, telefonicznie czy osobiście. Następnie należy donieść wszystkie wymagane dokumenty. Zasadniczo możliwe jest także wysłanie ich pocztą. Najlepiej jednak przynieść papiery osobiście, ponieważ w razie wątpliwości wnioskodawca musi udowodnić, że złożył dokumenty w terminie. Warto zabrać ze sobą do urzędu osobę towarzyszącą, która w razie potrzeby może pełnić rolę świadka. Pewność zapewnia także wykonanie kopii dokumentów i poproszenie o potwierdzenie wpłynięcia wniosku.

Urzędnik, który przyjmie papiery, od razu poinformuje wnioskodawcę, których formularzy i dokumentów brakuje. Ustali on także termin ich złożenia.

Wypłata zasiłku dla bezrobotnych

Po przyznaniu świadczenia, suma zasiłku jest wysyłana z mocą wsteczną do dnia złożenia wniosku. Później przelew następuje zawsze z góry, z początkiem miesiąca. Kto złoży wniosek o Arbeitslosengeld w kwietniu otrzyma informację o przyznaniu świadczenia dopiero w połowie maja. W czerwcu wypłacona zostanie kwota za trzy ostatnie miesiące.

Czas rozpatrzenia wniosku jest różny w zależności od Jobcenter. Zależy przede wszystkim od tego, czy złożone zostały wszystkie wymagane dokumenty i ile pracy mają urzędnicy w danej placówce. Świadczenie zawsze jest przyznawane na okres 6 miesięcy.

Kto ma prawo do Hartz IV?

Prawo do zasiłku dla bezrobotnych mają zdolne do osoby potrzebujące pomocy w wieku od 15 do 65/67 lat, zdolne do pracy, które w większości przebywają na terenie RFN.

Zdolna do pracy osoba to ktoś, kto może pracować codziennie przez przynajmniej 3 godziny. Z kolei jako osoba potrzebującą pomocy uznawany jest ktoś, kto nie może zapewnić sobie utrzymania dzięki własnym środkom, pomocy bliskich czy innych świadczeniodawców.

Prawa do Hartz IV nie mają emeryci, osoby poniżej 15 roku życia, osoby niezdolne do pracy i osoby, których stałe miejsce zamieszkania nie znajduje się w Niemczech.

Także osoby ubiegające się o azyl, osoby spoza Unii Europejskiej oraz obcokrajowcy, którzy przebywają w Niemczech w celach innych niż zarobkowe, nie mają prawa do świadczenia.

Wohngeld priorytetowym świadczeniem

Osoby otrzymujące dodatek mieszkaniowy (niem. Wohngeld) nie mają prawa do zasiłku dla bezrobotnych, jeśli Wohngeld może zapewnić utrzymanie. Z tego powodu najpierw należy złożyć wniosek o dodatek mieszkaniowy, a później o Arbeitslosengeld II.

Czy osoba ma prawo do zasiłku dla bezrobotnych, można sprawdzić na stronie www.hartziv.org.

Prawo do Hartz IV mogą mieć także osoby posiadające zatrudnienie. Taka sytuacja może dotyczyć przykładowo zatrudnienia w ramach Minijob czy osób zatrudnionych na część etatu. Prawo do pobierania Arbeitslosengeld II może istnieć także przy pobieraniu Arbeitslosengeld I.

Zapotrzebowanie podstawowe

Po założeniu wniosku o Hartz IV urząd sprawdza, ile wnioskodawca potrzebuje miesięcznie pieniędzy, by zapewnić mu warunki życia „odpowiadającego godności człowieka”.

Do sprawdzenia, czy członek rodziny może utrzymać wnioskodawcę o Hartz IV, prawo definiuje wspólnotę potrzeb, czyli Bedarfsgemeinschaft. Ta obejmuje:

• Mieszkających w gospodarstwie domowym rodziców wnioskodawców, jeśli ten jest młodszy niż 25 lat,
• Partnera lub partnerki wnioskodawcy
• Dzieci poniżej 25 roku życia, które nie mogą zapewnić własnego utrzymania z własnego dochodu czy majątku.

Jeśli ktoś zalicza się do tych kryteriów, jego dochód i majątek zostanie wliczony do obliczeń zasiłku dla bezrobotnych.

Na zapewnienie utrzymania w Arbeitslosengeld II zawarte jest zapotrzebowanie podstawowe (niem. Regeldbedarf). Te ma zapewnić, że osoby uprawnione do pobierania świadczenia, będą mogły pokryć podstawowe potrzeby. W sumie zawarte są między innymi wydatki na artykuły spożywcze, ubrania czy środki do higieny ciała. Kwota ma pokryć także osobiste potrzeby codziennego życia, jak udział w życiu kulturowym i społecznym.

Wysokość Arbeitslosengeld II

Od stycznia 2021 podstawowa stawka świadczeń socjalnych wynosi 446 euro dla osób samotnych. Każda dorosła osoba w Bedarfgemeinschaft ma prawo do 401 euro. Do tego doliczane są kolejne, konieczne wydatki, jak np. koszty pokrycia czynszu, ogrzewania czy wydatki na dzieci. Pod uwagę mogą zostać wzięte także Mehrbedarfe, czyli dodatkowe koszty, jak np. za specjalne wyżywienie, przy ciąży czy niepełnosprawności.

Później Jobcenter ustala, ile pieniędzy ma do dyspozycji wnioskodawca bez świadczenia. Do tego dochodu wliczają się także takie świadczenia jak, Kindergeld, czy Elterngeld oraz majątek, który zostanie podzielony na miesiące pobierania Hartz IV.

Od wcześniej obliczonej kwoty Jobcenter odejmuje wysokość dochodów. Różnica wypłacana jest świadczeniobiorcy.

Kwoty wolne od podatku

Świadczeniobiorcy mogą korzystać także z Freibeträge, czyli kwot wolnych od podatku. Wtedy wliczane są tylko majątki i dochody powyżej pewnej granicy.

Uwaga! Z powodu pandemii koronawirusa do 31 grudnia 2021 roku nie są sprawdzane majątki wnioskodawców o Hartz IV. Od 2022 roku ta reguła będzie ponownie obowiązywać.

Na każdy konieczny zakup świadczeniobiorca w Bedarfsgemeinschaft ma do dyspozycji 750 euro.

Majątek: Każdej uprawnionej do pobierania świadczenia dorosłej osobie przystoi 150 euro majątku za każdy rok życia. Prawo definiuje poza tym dolną granicę o wysokości 3100 euro. Ta suma dotyczy także majątku dzieci. Gdy tylko osiągnięty zostanie 21 rok życia, kwota wolna od podatku wynosi 3150 euro i wzrasta co roku o 150 euro. Ustawodawca definiuje także górną granicę, ustalaną według roku urodzenia. Kto urodził się przed 1958 rokiem, może posiadać maksymalnie 9750 euro majątku. Osoby urodzone między 1958 a 1064 mogą posiadać maksymalnie 9900 euro majątku, a wszyscy młodsi 10.050 euro.

Zabezpieczenie na starość: Dla prywatnego zabezpieczenia emerytalnego obowiązuje kwota wolna od podatku o wysokości 750 euro za rok życia, jeśli dostęp do pieniędzy jest możliwy dopiero po 60 roku życia. Zakładowe zabezpieczenie emerytalne nie zostaje objęte, jeśli jest finansowane przez pracodawcę, a wnioskodawca nie ma dostępu do pieniędzy przed przejściem na emeryturę. Górna granica dla osób urodzonych przed 1958 rokiem wynosi 48.750 euro. Osoby urodzone miedzy 1958 a 1964 rokiem mogą odłożyć maksymalnie 49.500 euro na starość, a młodsi 50.250 euro.

Przedmioty własnościowe: Do tego zaliczają się sprzęty domowe, pojazdy mechaniczne i używane przez świadczeniobiorcę nieruchomości. Wliczane nie są także przedmioty majątkowe, które zostały przeznaczone na zabezpieczenie emerytalne, jeśli osoba jest zwolniona z ustawowego ubezpieczenia emerytalnego. Majątek, który w bliskiej przyszłości ma zostać zainwestowany w działkę, która będzie służyła osobom niepełnosprawnym i wymagającym opieki, także nie zostanie wliczony.

Uproszczona procedura wnioskowania 

W okresie od 01.03.2020 do 31.03.2021 (okres zostanie prawdopodobnie wydłużony do 31.12.2021) w Niemczech obowiązuje uproszczony proces wnioskowania. Od 2022 wszystko wróci ponownie do normy.

W aktualnym, uproszczonym procesie wniosek o zasiłek dla bezrobotnych można złożyć online.