Pracę w niepełnym wymiarze godzin (Teilzeitarbeit) reguluje paragraf 8. Ustawy o Pracy w Niepełnym Wymiarze Godzin i Terminów (Teilzeit- und Befristungsgesetz, TzBfG). Prawo do pracy w niepełnym wymiarze godzin wynikające ze wspomnianej ustawy przysługuje niezależnie od osobistego życzenia pracy w takiej formie. Kolejne prawa przysługują z tytułu np. Ustawy o Znacznej Niepełnosprawności (Schwerbehindertenrecht, § 81 ustęp 5 Kodeksu Społecznego IX) lub Ustawy o Opiece (Pflegezeitgesetz) – w tym przypadku na maksymalnie sześć miesięcy.

Zgodnie z założeniami paragrafu 15 ustęp 5 Ustawy o Zasiłku Rodzinnym oraz Okresie wychowawczym (Bundeselterngeld- und Elternzeitgesetz, BEEG), prawo do pracy na niepełnym etacie (30 godzin tygodniowo) przysługuje nam także w okresie wychowawczym czyli tzw. Elternzeit. 

Warunki do spełnienia, wniosek i formalności

Aby mieć prawo do skrócenia czasu pracy, pracownik musi pracować przynajmniej przez sześć miesięcy. Pracodawca z kolei musi zatrudniać co najmniej 15 pracowników (z wyłączeniem praktykantów).

Chęć pracy w niepełnym wymiarze godzin należy zgłosić pracodawcy co najmniej na trzy miesiące przed planowanym jej rozpoczęciem. Prócz takiego życzenia należy podać również dokładny wymiar czasu pracy, liczbę godzin oraz dni w które chce się pracować.

Wniosek nie wymaga określonej formy. Najlepiej jednak sporządzić go na piśmie i/lub przesłać drogą elektroniczną bądź faksem. Warto też upewnić się czy umowa o pracę nie reguluje dokładnie tej kwestii.

Tok postępowania i decyzja pracodawcy

Po złożeniu wniosku, pracodawca musi go rozpatrzyć i przeprowadzić rozmowę w sprawie godzin pracy z pracownikiem. Jeżeli nie ma przeciwwskazań ze strony zakładu, pracodawca rozpatruje wniosek pozytywnie i dostosowuje się do życzeń swojego pracownika.

Decyzja na piśmie powinna trafić do pracownika najpóźniej na miesiąc przed wprowadzeniem zmian.

Gdy jednak nie dojdzie do porozumienia między stronami, a pracodawca nie powiadomi pracownika pisemnie o odmowie najpóźniej na miesiąc przed rozpoczęciem planowanych zmian, wchodzą one w życie automatycznie.

Odrzucenie wniosku

W przypadku odmowy, pracownik może domagać się rozpatrzenia wniosku na drodze sądowej. Pracodawca musi wtedy wykazać ważne powody zakładowe, które zaważyły o jego decyzji.

Trudno jednoznacznie określić czym są owe „ważne powody zakładowe“. Każdy przypadek jest inny. Wskazówką może być wyrok Federalnego Sądu Pracy – pracodawca może odmówić zmianie godzin pracy, jeżeli „spowodowałoby to zakłócenia w pracy przedsiębiorstwa”. Chodzi zatem o przypadki, kiedy wykonywanie pracy lub bezpieczeństwo w przedsiębiorstwie zostałoby zachwiane przez pozytywne rozpatrzenie wniosku.

Praca w niepełnym wymiarze godzin i odprawa (Abfindung)

Jeżeli w czasie trwania stosunku pracy lub z powodu jego zakończenia, trwają rozmowy w sprawie wypłacenia odprawy, do obliczeń jej wysokości brane jest pod uwagę wynagrodzenie z ostatniego miesiąca. Gdy czas pracy uległ zmianie, zmalało również wynagrodzenie. Jest ono brane pod uwagę podczas obliczania wysokości odprawy nawet wtedy, gdy przez kilkanaście lat pracownik pracował na pełnym etacie.

Powrót do pracy w pełnym wymiarze godzin (Vollzeitarbeit)

Pracownicy, którzy chcą pracować w niepełnym wymiarze godzin, muszą zdać sobie sprawę z jeszcze jednej rzeczy: nie mają zapewnionego prawa do powrotu do pracy w pełnym wymiarze godzin. Wszystko zależy zatem od pracodawcy. Pracownicy pracujący w niepełnym wymiarze godzin mają jednak pierwszeństwo przed nowymi pracownikami, jeżeli zwolni się miejsce pracy w pełnym wymiarze godzin. Kwestię ustala paragraf 9 TzBfG.