Ewangelik, katolik czy muzułmanin? Większość ludzi nie wybiera sobie swojej religii, lecz przynależy do niej od urodzenia. Choć na wchodzie Niemiec dominują ludzie bez wyznania, większość obywateli Niemiec – ok. 60 procent społeczeństwa, czyli 48 mln. osób – przynależy do Kościoła Chrześcijańskiego. Obojętnie czy praktykujący czy nie – podatek obowiązuje każdą osobę, której dochód przekracza pewną granicę. Ile ona wynosi? Czy płacenie podatku można w jakiś sposób obejść? I czy to prawda, że do kieszeni muszą sięgnąć również te osoby, które nie są wierzące? Odpowiadamy na najważniejsze pytania.
Kto musi płacić podatek kościelny (Kirchensteuer)?
Niemieckie prawo zezwala wszystkim organizacjom religijnym i światopoglądowym na pobieranie podatku, o ile zostały uznane za publiczny podmiot prawny. Nie oznacza to, że wszyscy korzystają z tej możliwości. Protestanckie kościoły niezależne oraz wyznania ortodoksyjne (np. Świadkowie Jehowy) nie pobierają żadnych podatków, stawiając na dobrowolne datki. Duże organizacje kościelne oraz żydowskie rabinaty korzystają jednak z „oferty podatkowej” państwa.
Do odprowadzania podatku zobowiązany jest każdy, kto płaci podatek dochodowy. Osoby zarabiające rocznie poniżej kwoty wolnej od podatku w wysokości 8 652 euro są z reguły zwolnione z ponoszenia opłat na rzecz kościoła. We wszystkich innych przypadkach podatek zostaje pobierany automatycznie od wynagrodzenia. Uzyskujący zyski z kapitału zostają odesłani do urzędu skarbowego przez banki, natomiast prowadzący samodzielną działalność gospodarczą odprowadzają należną kwotę w przedpłacie podatkowej.
Czy osoby nie przynależące do żadnego wyznania też płacą?
W niektórych wypadkach tak. Dzieje się tak na przykład, kiedy osoba podjęła pracę dorywczą typu Minijob. Pracodawca przekaże automatycznie dwa procent wynagrodzenia na rzecz podatków – konkretnie podatku dochodowego (Einkommensteuer), dodatku solidarnościowego (Solidaritätszuschlag) oraz podatku kościelnego – niezależnie od tego czy jego pracownik przynależy do Kościoła czy nie.
Kolejnym przypadkiem są rodziny, których członkowie przynależą do różnych wyznań. Rozliczając wspólnie podatek od dochodu (Ehegattensplitting), małżonek niewierzący będzie musiał zapłacić podatek kościelny, jeżeli jego zarobki są najwyższe lub jest on jedynym żywicielem rodziny. Z tej opcji nie korzystają jednak wszystkie wyznania.
Ile wynosi podatek kościelny?
Wysokość podatku kościelnego nie jest uzależniona od wysokości dochodu, lecz podatku dochodowego. W większości landów na rzecz Kościoła odprowadza się dziewięć procent podatku od dochodu. Wyjątek stanowią Bawaria i Badenia-Wirtembergia, gdzie stawka wynosi osiem procent, ale wierni są zobowiązani do wniesienia specjalnej opłaty na rzecz kościoła w swojej parafii. Przykładowo, osoba niezamężna zarabiająca 30 000 euro brutto odprowadza 300-340 euro podatku kościelnego. Przy zarobkach rzędu 70 000 euro brutto podatek wyniesie ok. 1350-1500 euro.
Czy podatek kościelny można zredukować?
Z racji tego, że podatek kościelny jest uzależniony od podatku dochodowego, jego wymiar dopasowany jest do finansowych możliwości danej osoby. Z tego też powodu nie przewiduje się żadnych zniżek. Z opłacania podatku zwolnieni są tylko bezrobotni. Emeryci odprowadzają go tak samo, jak reszta społeczeństwa.
Pewne ograniczenia wymiaru podatku dochodowego dotyczą osób o bardzo wysokich dochodach. Kościół wychodzi z założenia, że woli dostać mniej pieniędzy niż nie dostać ich wcale, dlatego podatek zostaje ograniczony do pewnej granicy, która różni się w każdym kraju związkowym i wynosi między 2,75 a 4 procent dochodu. Oficjalnie ograniczenie nie obowiązuje tylko w Bawarii, ponieważ tam parafie mogą same zdecydować o obniżeniu podatku. Poza tym w Badenii-Wirtembergii, Nadrenii Północnej-Westfalii, Nadrenii-Palatynacie, Hesji i Saarze należy złożyć wniosek o zmniejszenie podatku. W pozostałych landach dzieje się to automatycznie.
Obniżenie wymiaru podatku kościelnego jest także możliwe w przypadku wypłacenia odprawy. Urzędy kościelne są zobowiązane do dokładnego sprawdzania wniosków o zwolnienie z podatku. W przypadku odprawy zgadzają się przeważnie na umorzenie opłat o połowę.
Czy można otrzymać zwrot podatku kościelnego?
Odliczenie podatku kościelnego od podatku jest możliwe, ponieważ zalicza się on do wydatków wyjątkowych czyli tzw. Sonderausgaben. Podobnie jak datki na organizacje charytatywne, podatek kościelny zmniejsza dochody podlegające opodatkowaniu. Regulacja nie dotyczy podatku kościelnego odprowadzanego z dochodu od kapitału.
Co, jeżeli ktoś w ogóle nie chce płacić podatku kościelnego?
Kiedy zarobki są na tyle wysokie, by odprowadzać podatek kościelny, istnieje tylko jedno wyjście, aby tego nie robić – wystąpić z danej organizacji kościelnej. Nie jest to jednak aż tak łatwe, dlatego wielu ludzi pozostaje wiernych Kościołowi, mimo że nie ma z nim już nic wspólnego. W celu wypisania się należy udać się do urzędu stanu cywilnego (Standesamt), wypełnić odpowiedni formularz oraz uiścić opłatę w wysokości od 10 do 30 euro – w zależności od landu.
Odstąpienie od Kościoła jest ważne już na drugi miesiąc od złożenia formularzu lub po upływie dwóch miesięcy. Od tego momentu podatek kościelny nie jest naliczany, o czym pracownik zostanie poinformowany przez Centralny Federalny Urząd Podatkowy. Osoby prowadzące samodzielną działalność gospodarczą muszą poinformować o swoim wystąpieniu z organizacji kościelnej urząd skarbowy i poprosić o nowe obliczenie przedpłaty podatkowej.
Warto zachować potwierdzenie wystąpienia z Kościoła, ponieważ czasami zdarza się, że Centralny Federalny Urząd Podatkowy zapisuje złe dane i wtedy jest możliwe, że bez możliwości przedłożenia potwierdzenia, dana osoba będzie zmuszona do nadpłacenia podatku kościelnego.
Dobre uczynki bez Kościoła?
Odprowadzając podatek kościelny, wielu ludzi ma poczucie robienia czegoś dobrego, mimo że tylko część podatku przeznaczana jest na cele charytatywne. Po wystąpieniu z Kościoła warto przekazać zaoszczędzone pieniądze na rzecz takich celów. Całkiem przyjemnym efektem ubocznym takiego postępowania jest możliwość odliczenia datków od podatku.
Powstał również portal internetowy (dein-kirchenaustritt.de), który wspiera chcących wystąpić z Kościoła, udzielając informacji oraz zwracając opłatę poniesioną w urzędzie. Użytkownicy zobowiązują się w zamian do przekazania części zaoszczędzonych w ten sposób pieniędzy na cele dobroczynne.
